Fid-devozzjoni Marjana marbuta mal-Passjoni, quddiemna nilmħu żewġ xbihat: dik tal-laqgħa ta’ Ġesù ma’ Marija fi triqtu lejl il-Kalvarju, li nikkontemplaw fir-raba’ stazzjon tal-Via Sagra; u dik li jippreżentalna l-Evanġelista Ġwanni meta mal-lista ta’ dawk li kienu preżenti taħt is-salib isemmi li kien hemm Omm Ġesù. Ma’ dawn nistgħu ninkludu wkoll ix-xbieha ta’ Marija żżomm fuqha l-ġisem mejjet ta’ Ġesù qabel id-difna, donnha statwa tal-Madonna tal-Milied imma flok Bambin żgħir f’ħoġorha għandha lil Ġesù, raġel adult, mejjet.
F’Ġerusalemm, għal għonq il-Via Dolorosa li sserrep fit-toroq antiki tal-belt, ir-raba’ stazzjon hu mmarkat bi skultura tax-xena fuq daħla li twassal għall-knisja tal-Armeni Kattoliċi magħrufa bħala Santa Maria dello Spasimo—bil-Malti spasimo tiġi forma ta’ ħass ħażin meta tħossok se taqa’ bħala reazzjoni—għalkemm l-isem bl-Ebrajk u l-Għarbi huwa dak tal-Madonna tat-Tbatija, tas-Sofferenza, appuntu tad-Duluri.
Fatt kurjuż dwar din il-knisja ċkejkna huwa li, meta saru xi skavi arkeoloġiċi taħtha, instab paviment tal-mużajk li jmur lura għall-ħames seklu wara Kristu u li fih hemm irrappreżentati par saqajn, żewġ passi, donnhom żewġ suletti—bħal dawk is-sinjali li għadna naraw f’xi postijiet mal-art biex jimmarkaw fejn wieħed irid jistenna bilwieqfa, biżżejjed ’il bogħod minn ta’ quddiemu u ta’ warajh minħabba l-mard … l-aħħar fdalijiet tal-memorji koroh ta’ żmien l-imxija tal-Covid-19.
Għalkemm hu maħsub li dawn il-fdalijiet m’għandhom l-ebda rabta reliġjuża, b’devozzjoni dawn iż-żewġ passi b’ċangaturi skuri, f’kuntrast maċ-ċangaturi ċari tal-kumplament tal-paviment, jimmarkaw il-post fejn Marija qagħdet wieqfa tħares lejn Binha għaddej mgħobbi bis-salib … altru li mhux ħass ħażin imma stinazzjoni materna li ma ċċedix quddiem it-tbatija u l-uġigħ imma tibqa’ hemm, tagħti l-ħajja anke quddiem il-mewt. Tibqa’ hemm, wieqfa u soda bħala sinjal ta’ tama fi triq li kienet se twassal għall-mewt ċerta u b’mod mill-iktar aħrax. Imma hija din il-ħarsa tal-Knisja-Omm tul is-sekli li biddlet din it-triq minn sempliċiment triq li taqsam il-belt jew triq ta’ niket bla skop għal pellegrinaġġ ta’ tama li jwassal sal-qabar: il-post fejn seħħew kemm id-difna tal-Iben ta’ Alla magħmul laħam u kemm il-qawmien tiegħu b’ġisem igglorifikat.
Probabbilment, l-iktar ħaġa li tiġbidna fid-devozzjoni lejn id-Duluri hija l-esperjenza tan-niket, it-tħassir ta’ dak li kellha tgħaddi minnu Omm dan l-istess Iben ta’ Alla, il-faraġ li nsibu f’mara ta’ statura kbira fil-ġrajja tad-dinja li bħalna ġarrbet in-niket u l-hemm. Imma jekk neħlu s’hawn ma nkunux wisq aħjar minn dawk in-nisa li bdew jibku meta raw lil Ġesù kkundannat għall-mewt iġorr is-Salib. Ma nkunux wisq aħjar minn min ma jemminx, bħal min dak il-mużajk taħt il-knisja li semmejna f’Ġerusalemm iqisu biss bħala paviment kwalunkwe f’sinjal li kont issibu anke f’postijiet pubbliċi oħra.
Jekk il-mixi tagħna wara x-xbieha tad-Duluri ma jkunx sinjal ta’ tama iktar profonda minn sempliċi solidarjetà u sentimentaliżmu, ifisser li weħilna mal-kult tal-mewt flok ħallejna lil Ġesù jgħaddina miegħu mill-mewt għall-ħajja hekk li anke din il-ħajja msejkna li ngħixu fuq l-art issir pellegrinaġġ ta’ tama: tama fl-hena ma jitfissirx tal-laqgħa wiċċ imb wiċċ mal-Irxoxt bil-pjagi u, konsegwenza ta’ din il-fidi profonda, tama wkoll fl-hena li jeħtieġ inġorru magħna u niżirgħu kullimkien, kull fejn inkunu.
Mhuwiex hena iblah dan—bħal meta bil-Malti ngħidu, “ferħan għax baħnan”—imma hena mġarrab li ma jintefiex fin-niket u l-provi tal-ħajja imma donnu iktar jivvampja u jiqliel għax proprju fis-Salib sibna s-sens tal-ħajja tagħna. Is-Salib sar dak li jagħti l-forma lill-ħajja tagħna permezz tal-għotja totali tagħna nfusna lil Alla u l-qadi ta’ ħutna mingħajr distinzjonijiet u mingħajr tfittix tal-kumdità tagħna. Forma li nistgħu ngħixuha proprju għax, bħall-Omm tad-Duluri, nemmnu li l-Imsallab qam u l-pjagi li qed immissu b’idejna waqt il-qadi ta’ ħutna, il-feriti fil-qlub, il-ġrieħi tal-passat, ilkoll jistgħu jsiru l-pjagi tal-Irxoxt li minnhom toħroġ id-dija tiegħu u fihom inġarrbu tassew li Alla jħobbna, jaħfrilna, jagħdirna, iqawwina biex nimxu ’l quddiem, li Alla ma jitlef qatt il-fiduċja tiegħu fina. Qatt!
