Oħroġ u Itlob

Il‑Knisja Maltija ma tbatix biss minn ġrieħi istituzzjonali u storiċi. Imma aħna wkoll poplu miġruħ mit‑telqa, inħossuna mitlufin u mħawdin, għax nagħtu wisq importanza lill‑isforzi fjakki tagħna, u ma nagħtux kas biżżejjed ta’ dak li l‑Ispirtu s‑Santu qed iwettaq fostna.

Nisfgħu miġruħa bħala Poplu meta neskludu gruppi partikolari mill‑istess ħajja tal‑Knisja għax ma nakkumpanjawhomx fit‑taħbit tagħhom, imma sempliċiment inwarrbuhom jew nidhru li qed inqaċċtuhom ’il barra permezz ta’ kliem li joqtol u jikkundanna flok jagħti l‑ħajja permezz tal‑ħniena u l‑fejqan ta’ Kristu.

Forsi m’għadniex nistgħu nitkellmux fuq “Malta Kattolika”, imma għandna nkunu grati għax dan l‑istess proċess li fih l‑“Knisja bħala istituzzjoni” qed tingħata l‑ġenb qed joħloq spazju fejn tista’ titwieled mill‑ġdid il‑“Knisja bħala komunjoni vera”; bħal ħmira li tista’ ttella’ l‑għaġna ta’ kultura ġdida ta’ ħbiberija, fejn ma nibżgħux mid‑differenzi reliġjużi u politiċi, imma minflok inħaddnu d‑diversità kollha bħala sinjal tal‑kreattività u s‑sbuħija infinita ta’ Alla.

Il‑ħeġġa evanġelika tagħna trid titkebbes mill‑ġdid billi nħossu li għandna għan komuni, li hu l‑Evanġelju nnifsu: mhux in‑nostalġija tagħna għal “Knisja” li spiċċat, jew l‑entużjażmu għal Knisja skont kif infassluha aħna, imma billi b’umiltà nagħrfu kif l‑Ispirtu s‑Santu qed jibni l‑ġisem ta’ Kristu f’Malta.

Il‑kliem tal‑Papa Franġisku fl‑ittra msemmija iktar ’il fuq jurina t‑triq tal‑fejqan għall‑parroċċi, il‑komunitajiet reliġjużi u l‑movimenti lajkali tagħna, u bħala “Poplu Qaddis ta’ Alla” wieħed. Jistedinna wkoll naħsbu fuq il‑misteru profond tal‑fidi tagħna ta’ kif it‑tbatija ssalva—anke l‑ansjetà spiritwali tal‑Knisja lokali tagħna fi żmien ta’ “konfużjoni”: “‘Jekk membru jbati, ibatu l‑oħrajn flimkien miegħu,’ kien qalilna San Pawl. Permezz ta’ atteġġjament ta’ talb u ta’ penitenza nkunu nistgħu nidħlu f’armonija personali u komunitarja ma’ din l‑eżortazzjoni, sabiex fostna jitkattru d‑doni tal‑kompassjoni, tal‑ġustizzja, tal‑prevenzjoni u tat‑tiswija. Marija għarfet tibqa’ f’riġlejn is‑salib ta’ binha. M’għamlitx hekk kif ġie ġie, imma kienet hemm b’mod deċiż, bilwieqfa u ħdejh. B’dil‑pożizzjoni tesprimi l‑mod kif kienet tkun fil‑ħajja.

Meta nħossu n‑niket kbir li jqanqlu fina dawn il‑pjagi ekkleżjali, jagħmlilna tajjeb li flimkien ma’ Marija “ninsistu aktar fit‑talb” (ara S. Injazju ta’ Loyola, Eżerċizzi Spiritwali, par. 319), u nagħmlu ħilitna biex nikbru fl‑imħabba u fil‑fedeltà lejn il‑Knisja. Hi, l‑ewwel dixxiplu, tgħallem lilna lkoll dixxipli kif għandna nġibu ruħna quddiem is‑sofferenza tal‑innoċenti, mingħajr ħarba u bla ma nkunu beżżiegħa. Li nħarsu lejn Marija jfisser li nitgħallmu niskopru fejn għandu jkun u kif għandu jġib ruħu d‑dixxiplu ta’ Kristu.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 70-71)

Il‑Knisja bħala “Poplu ta’ Alla” hi msejħa tkun “komunità ta’ ħbieb” li jterrqu flimkien. Il‑modus operandi u l‑istrutturi tal‑Knisja għandhom jirriflettu din it‑tfixxija biex inkunu “poplu f’pellegrinaġġ” flimkien. Il‑Knisja lokali hi miġruħa proprju fejn l‑istrutturi, l‑istituzzjonijiet u l‑proċeduri formali tagħha ma jiffaċilitawx, anzi jikkontradixxu, l‑ispirtu ta’ ħbiberija u reċiproċità. Fl‑Ittra lill‑Poplu ta’ Alla (Awwissu 20, 2018), il‑Qdusija Tiegħu l‑Papa Franġisku identifika tliet ġrieħi fondi fil‑Knisja, li huma wkoll tagħna: “abbuż sesswali, abbuż ta’ poter u tal‑kuxjenza.” U identifika l‑għeruq ta’ dawn il‑ġrieħi fil‑klerikaliżmu li jikkaratterizza mod ta’ kif tiffunzjona “l‑Knisja istituzzjonali.” Barra minn hekk, f’Malta, il‑ġrieħi tal‑klerikaliżmu għandhom il‑forom distinti tagħhom li jagħmlu ħafna ħsara minħabba fiċ‑ċokon tagħna, l‑istorja politika mqallba tagħna ta’ dawn l‑aħħar mitt sena, u d‑dinamiċi kulturali partikolari tagħna sforz sens ta’ vulnerabbiltà eżistenzjali: it‑tendenza li ma nafdawx lill‑“barrani,” il‑pika u t‑tribaliżmu bl‑attitudni ta’ aħna‑u‑huma.

Hu ferm importanti li nagħrfu d‑dgħufijiet tagħna, nirrikonoxxu kif ferejna lil xulxin fil‑passat u, bħala Nsara, infittxu li nagħtu bidu għal proċess biex nisimgħu lil xulxin, infittxu modi kif nistgħu nsewwu l‑kunflitti, u, fuq kollox, nitolbu l‑qawwa tal‑Ispirtu s‑Santu biex naslu li naħfru lil xulxin.

Fl‑istess ħin, jeħtieġ li ma noħolqux iktar firdiet fil‑ġemgħa meta ma jirnexxilniex inkampaw flimkien, naħdmu flimkien jew saħansitra nitolbu flimkien bħal aħwa. Għandna bżonn nitgħallmu napprezzaw iktar mhux biss id‑doni ta’ xulxin, imma wkoll is‑sbuħija tas‑sejħa partikolari tagħna—is‑sejħat distinti tal‑kleru, ir‑reliġjużi u l‑lajċi, imma li kollha għandhom sehem fil‑missjoni ta’ Kristu bħala Qassis, Profeta u Sultan, u għandhom l‑istess orjentazzjoni evanġelika għax‑xandir u l‑qadi, li naraw fl‑Imgħallem tagħna.

Bħalma Ġesù wissa lid‑dixxipli tiegħu meta nqalgħet kwistjoni bejniethom dwar min minnhom kellu jinżamm bħala l‑akbar wieħed:

“Fost il‑pagani s‑slaten jaħkmu fuq in‑nies, u dawk li jħaddmu s‑setgħa fuqhom isejħulhom benefatturi. Intom mhux hekk, imma l‑akbar fostkom għandu jġib ruħu tal‑iżgħar wieħed, u min hu fuq l‑oħrajn iġib ruħu ta’ qaddej. Għax min hu l‑akbar, dak li jkun fuq il‑mejda, jew dak li jkun qiegħed jaqdi? Mhux dak li jkun fuq il‑mejda? Imma jien qiegħed fostkom nagħmilha ta’ qaddej.”

Lq 22, 25–27

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 69-70)

L‑ebda bniedem mhu maqtugħ għalih waħdu u n‑natura umana tagħna minnha nnifisha timplika x‑xewqa li nkunu persuni‑f’relazzjoni. Meta nersqu lejn persuni oħra, dan nagħmluh b’min aħna verament fil‑qalba tagħna: l‑istejjer li nsiġna biex nagħmlu sens mill‑ħajja tagħna, u l‑ġrajjiet li naqsmu mal‑oħrajn biex nifhmu minn fejn ġejjin u x’nixtiequ nkunu. Ir‑relazzjonijiet intimi, b’mod speċjali fiż‑żwieġ u l‑ħbiberiji, ma’ wliedna u ħutna, jiffurmawna bħala persuni, familji u komunitajiet żgħar. Meta naqsmu ħajjitna flimkien, aħna nkunu qegħdin nieħdu ħsieb xulxin u r‑relazzjoni tagħna ssir opportunità biex ngħinu lil xulxin niżviluppaw.

Imma jekk timplika wkoll vulnerabbiltà, l‑intimità mhux biss tiftaħna għat‑tama li nkunu maħbubin kif aħna; tpoġġina wkoll f’riskju li jgħaffġu fuqna u jabbużawna. Bħalma m’hemmx relazzjoni tassew intima mingħajr fiduċja, hekk ukoll m’hemmx relazzjoni intima mingħajr ir‑riskju tat‑tradiment.

Kemm minna jbatu—kultant b’mistħija u fil‑moħbi; drabi oħra b’mod pubbliku—mill‑ġrieħi ta’ żwiġijiet imfarrka, tradimenti mill‑ħbieb, kunflitti fil‑familja, diżappunti fir‑relazzjonijiet, abbuż f’relazzjonijiet fejn waħda mill‑partijiet għandha iktar qawwa mill‑oħra. Dawn it‑tbatijiet jisfidawna biex ninfetħu għall‑grazzja tal‑maħfra u nikbru minn dawn l‑esperjenzi fejn, b’kuraġġ, ma nħalluhomx jiddeterminawna, u għalhekk nerġgħu nagħżlu li ninvestu f’relazzjonijiet ġodda anke jekk dawn jitolbu minna li nkunu vulnerabbli.

Imma dawn il‑ġrieħi fondi jistgħu wkoll ifixklu l‑proċess ta’ integrazzjoni personali. Dan hu minnu l‑iktar fil‑familji. L‑akkumpanjament tal‑miżżewġin u l‑familji huwa sejħa urġenti għall‑Knisja, b’mod speċjali għax il‑Knisja stess ma tistax tikber jew tkun min tassew hi mingħajr ma tkun skola ta’ kif naqsmu ħajjitna u darna flimkien, u kif insiru komunità u familja waħda. Bit‑tajjeb u l‑ħażin, dak li nitgħallmu fir‑relazzjonijiet l‑iktar intimi tagħna jaffetwa kif inġibu ruħna fir‑relazzjonijiet tagħna fi ħdan il‑Knisja, sew fil‑parroċċi, sew fil‑komunitajiet reliġjużi, u sew fil‑movimenti lajkali.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 68-69)

Ħadd minna mhu meħlus minn memorji ta’ vjolenza li ġarrab jew wettaq; ta’ weġgħat li huma wisq kbar biex naffaċjawhom jew naċċettawhom; dwejjaq li mhux faċli nagħtuh isem jew infissruh fi kliem. Dawn il‑ġrieħi fondi, li spiss inġarrbuhom l‑ewwel fit‑tfulija, idgħajfuna imma wkoll jimlewna bl‑imrar; iferu lil qalbna imma wkoll jimlewna bl‑għadab. Jekk ma nirrikonċiljawx ruħna mat‑tbatijiet tagħna, dawn it‑trawmi mhux solvuti jistgħu jaffettwaw ukoll lil oħrajn madwarna, jinfirxu fil‑familji u fil‑komunitajiet u l‑memorja tagħhom tiċċajpar minn dan in‑niket moħbi.

Kristu jixtieq jeħlisna, l‑ewwel u qabel kollox, mill‑ġrieħi li jżommuna mjassra minn dawn il‑memorji li jwaħħxu. Il‑Knisja twettaq il‑missjoni tagħha li twassal it‑tama billi tfittex li teħles mill‑jasar tal‑passat tagħna sabiex tfejjaq il‑ġrieħi tal‑qalb li jweġġgħu kemm lill‑individwi kif ukoll lill‑komunitajiet.

Kif San Ġwanni Pawlu II għallem lill‑Knisja u lid‑dinja:

Jibqa’ minnu li ma nistgħux nibqgħu priġunieri tal‑passat: kemm l‑individwi kif ukoll il‑popli jeħtieġu xi sura ta’ “tisfija tal‑memorja”, sabiex il‑ħażen tal‑passat ma jibqax għaddej. Dan ma jfissirx li ninsew dak li ġara, imma li nħarsu lejh b’mod ġdid u nitgħallmu minn dak stess li ġarrabna li l‑imħabba biss tista’ tibnina, filwaqt li l‑mibgħeda ġġib magħha qerda u ħerba. Jeħtieġ li ċ‑ċiklu qattiel tat‑tpattija jeħodlu postu l‑ħelsien tal‑maħfra.

Messaġġ għat‑30 Jum Dinji tal‑Paċi, Jannar 1, 1997

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 67)

“Kemm intom boloh u tqal biex temmnu kulma qalu l‑profeti! U ma kellux il‑Messija jbati dan kollu u hekk jidħol fil‑glorja tiegħu?”

Lq 24, 25‑26

Kristu jixtieq jiltaqa’ mal‑Poplu tiegħu biex joffrilu l‑fidwa u l‑ferħ tiegħu. L‑imħabba ta’ Alla għal kull bniedem m’għandhiex limiti. Il‑Missier bagħat lil Ibnu l‑waħdieni sabiex kulħadd isalva, u lkoll insiru l‑“Poplu Qaddis ta’ Alla.” Għax il‑Missier permezz tal‑Iben jibgħat id‑Difensur (ara Ġw 14, 16–17), kulħadd hu mistieden iduq il‑ferħ ta’ meta nitwieldu mill‑ġdid (ara Ġw 3, 3) u ta’ meta nimtlew bil‑qawwa biex inħabirku għat‑twaqqif ta’ ordni politiku ġdid u tal‑Ħolqien il‑Ġdid.

Kif naqraw fl‑ewwel ittra lil Timotju:

Nitolbok l‑ewwel nett li jsiru suppliki, orazzjonijiet, talb u radd il‑ħajr għall‑bnedmin kollha; għas‑slaten, għal dawk kollha li għandhom xi awtorità, biex inkunu nistgħu ngħaddu ħajja fil‑kwiet u fis‑sliem, fit‑tjieba u kif jixraq. Dan hu tajjeb u jogħġob lil Alla s‑Salvatur tagħna, li jrid li l‑bnedmin kollha jsalvaw u jaslu biex jagħrfu l‑verità. Għax wieħed hu Alla, u wieħed hu l‑medjatur bejn Alla u l‑bniedem, il‑Bniedem Kristu Ġesù, li ta lilu nnifsu bħala prezz tal‑fidwa għal kulħadd; u x‑xhieda ta’ dan ngħatat f’waqtha.

1 Tim 2, 1–6

Fil‑ħeġġa missjunarja tagħha, il‑Knisja kollha bħala komunità ta’ dixxipli tibda billi tkun attenta għas‑sinjali taż‑żminijiet u, speċifikament, għall‑ġrieħi fejn Kristu jixtieq joffri l‑fejqan tiegħu.

Xi kultant inħossu t‑tentazzjoni li nkunu Nsara li jżommu distanza prudenti mill‑ġrieħi tal‑Mulej. Imma Ġesù jrid li mmissu l‑miżerja umana, li mmissu l‑ġisem sofferenti tal‑oħrajn. Hu jistenna minna li ma noqogħdux infittxu dawk l‑imkejjen ta’ kenn personali jew komunitarju li jżommuna mbegħdin minn fejn tħabbat il‑qalb tat‑tbatija umana, biex nistgħu naċċettaw tabilħaqq li nidħlu f’kuntatt mal‑eżistenza konkreta tal‑oħrajn u nagħrfu kemm hi kbira l‑qawwa tal‑ħlewwa. Meta nagħmlu dan, il‑ħajja dejjem tikkumplika ruħha b’mod sabiħ u nkunu ngħixu l‑esperjenza qawwija ta’ poplu, l‑esperjenza li aħna nagħmlu parti minn poplu.

Evangelii Gaudium, par. 270

Nagħrfu li l‑fraġilità tagħna bħala “poplu”—personali, komunitarja u ekoloġika—tixbah lil dik ta’ “ġarar tal‑fuħħar” imxaqqa. Nagħrfu li aħna mkissrin u bilkemm nistgħu nżommu sħaħ “ħaġa waħda”. Imma l‑balzmu mqaddes fdat f’idejn il‑Knisja—dak id‑deheb imdewweb tal‑ħniena ta’ Alla li għandu l‑qawwa jsewwi x‑xquq l‑iktar fondi—jitlob minnha li toħroġ, “li nħallu lil Kristu jiftaħ beraħ il‑bibien tagħna biex joħroġ,” biex inwasslu l‑fejqan. Dak li f’għajnejna jista’ jidher biss tifrik—biċċiet imkissra tal‑fuħħar tajbin biss għar‑rimi—fin‑nar jaqbad tal‑Ispirtu u permezz ta’ ġesti konkreti tal‑Knisja li bihom tilqa’, tisma’ u takkumpanja, jista’ jitwieled mill‑ġdid għal ħajja ġdida; il‑“Poplu Qaddis ta’ Alla” li jikber fir‑rikonċiljazzjoni, fil‑formazzjoni u fit‑talb … biex ikun jista’ jintbagħat.

Jekk nittraskurawhom, it‑tbatijiet tagħna jinżlu iktar fil‑fond u jaljenawna iktar anke mill‑istess xewqa ta’ Alla li jferra’ fina mħabbtu. Għalhekk, il‑Knisja għandha d‑dmir li taġixxi b’mod deċiżiv biex tieħu ħsieb dawk l‑iktar miġruħin. Iktar ma l‑biċċiet tal‑qlub maqsuma u tar‑relazzjonijiet miksura tagħna huma mxellfa u ma jaqblux bejniethom, iktar l‑Knisja hi msejħa taqdi b’ġenerożità u sabar sabiex l‑imħabba ta’ Alla tiġi esperjenzata bħal dak id‑deheb li jsewwi u jagħti ħajja ġdida, u saħansitra isbaħ.

Fil-ġimgħat li ġejjin se nirriflettu dwar seba’ ġrieħi li l‑Knisja fil‑missjoni tagħha ta’ Evanġelizzazzjoni u Djakonija trid tieħu ħsieb.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 65-66)

Kull spazju “fiżiku” (“offline”) imfisser hawn fuq, hu wkoll estiż “online” permezz tax‑xibka ta’ parteċipazzjoni umana “medjata” (jiġifieri, permezz tat‑teknoloġija jew media) li hi l‑internet. Din hi “d‑dinja l‑ġdida” li tikber u tespandi mid‑dinja materjali li konna nafu. Hija realtà li tixbah għanqbuta (web‑like reality), li tqabbad flimkien, wieħed ma’ waħda, u tqarreb lil kulħadd jinsab fejn jinsab (“ubiquitous connectivity and pervasive proximity”), fejn il‑mudelli ta’ relazzjonijiet soċjali li konna mdorrijin bihom—ġerarkija, awtorità, burokrazija—jċedu posthom għal modi ġodda ta’ interazzjoni, modi ġodda ta’ kollaborazzjoni, espressjonijiet ġodda ta’ kif inkunu bnedmin. Dan l‑ambjent ġdid—fejn il‑personalitajiet tagħna u dak li noħolqu aħna jsiru kobba waħda— mhux biss iwassal sat‑truf tad‑dinja għax m’għandux fruntieri; imma għaldaqstant jitlob li nikkunsidraw mill‑ġdid xi tfisser il‑partikularità “Maltija” tagħna.

L‑uniku mudell biex nivvalutaw epoka b’suċċess hu li nistaqsu sa liema punt qed tiżviluppa fiha u tasal għar‑raġuni vera tagħha ‑milja tal‑eżistenza umana, fi qbil mal‑karattru partikulari u l‑possibbiltajiet ta’ dik l‑istess epoka.

Evangelii Gaudium, par. 224, kwotazzjoni minn Romano Guardini

Din ir‑realtà ġdida hija wkoll stedina biex nagħmlu iktar “uman” il‑potenzjal u l‑possibilitajiet li tkebbes din il‑kultura kkaratterizzata min‑“network” u intelliġenza artifiċjali (AI). Essenzjalment toffrilna opportunità biex niskopru (mill‑ġdid) dawk il‑karatteristiċi umani li llum jistgħu u għandhom jiffjorixxu b’mod ġdid. F’dinja fejn kulħadd hu konness u allura, kulħadd huwa qrib ta’ xulxin u ħadd ma jista’ jkun barrani, żgur li qed niġu mistiedna ngħixu esperjenzi ta’ ħbiberija awtentika, fi ftuħ għad‑djalogu, u ninsġu lingwaġġ iktar universali ta’ solidarjetà umana u ħbiberija.

Iktar ma jgħaddi ż‑żmien, iktar l‑ispazji soċjali fejn in‑nies jiltaqgħu biex jitkellmu, jaqsmu perspettivi, ideat u ħolm għal ġejjieni aħjar qed isiru “spazji awmentati” fejn l‑isfera diġitali testendi l‑ħajja soċjali, ekonomika u politika tagħna. Il‑postijiet fejn inqattgħu l‑ħin tagħna, fejn ninġabru biex inzekzku, niċċajtaw, naqsmu l‑aħbarijiet, nieħdu parir, niddevertu jew għall‑kumpanija … saru l‑ispazju fejn aħna niġu sempliċiment mistiedna “nkunu komunità.”

Dan ma jfissirx li niċħdu l‑għana tan‑natura fiżika tagħna bħala bnedmin. Imma qed niġu mistiedna li nistgħaġbu quddiem is‑sbuħija ta’ kif il‑moħħ tagħna—permezz tal‑esperjenzi tagħna—qed jiġi estiż, u b’xi mod allura anke l‑“ġisem” tagħna jekk aħna aktar “qrib”. Permezz ta’ screens ta’ kull daqs nistgħu nitgħallmu nersqu lejn xulxin u nilħqu dik “il‑komunjoni ta’ rwieħ” li umanament ilkoll nittamaw u nixtiequ.

Dan il‑mod ta’ kif “nersqu lejn xulxin” mhuwiex l‑istess bħal meta s‑soltu nitbissmu lil xulxin, inħarsu f’għajnejn xulxin, jew nieħdu b’idejn xulxin. Anke l‑mod ta’ kif ninġabru flimkien bħala “komunità li titlob” qed jiġi interpretat mill‑ġdid “skont il‑karattru partikolari u l‑kapaċitajiet tal‑epoka”.

Imma dak li qed niskopru huwa “lingwaġġ ġdid” ta’ tifkiriet u ħsibijiet li qsamna flimkien, frammenti ta’ emozzjonijiet, esperjenzi ta’ meta ħallejna s‑sbuħija tqanqalna … affarijiet li jispirawna, jagħmluna “min aħna”, il‑“persuni” li jfittxu l‑ħbiberija. Huwa lingwaġġ fejn dak li hemm f’moħħna u f’ruħna jitfisser b’simboli, bħala sensazzjonijiet mistura, li nippruvaw ngħaqqdu flimkien f’narrattiva waħda biex nagħmlu sens b’mod kollettiv ta’ din “id‑dinja ġdida”.

Minkejja dan, din l‑estensjoni tal‑personalità tagħna fid‑dinja diġitali tpoġġilna sfidi ġodda: il‑“paradigma teknokratika dominanti” timxi mal‑loġika tal‑utilità, hekk li tirriduċi l‑persuni għal informazzjoni, u allura għal opportunitajiet ta’ manipulazzjoni u gwadann. Għalhekk, il‑midja soċjali mmexxija mill‑loġika tal‑massimizzazzjoni tal‑profitti u tal‑bejgħ tal‑“informazzjoni” lil min joffri l‑iktar, qed isiru wkoll mezzi biex jiġu ddettati ideoloġiji, valuri relattivizzati, aġendi populisti, hekk li jwasslu biex tiġi llimitata l‑libertà tan‑nies.

Huwa għalhekk urġenti li nfasslu ħajja “globali” mgħixa flimkien billi nrawmu l‑arti tal‑ftuħ u tad‑djalogu bejn id‑differenzi kollha ta’ kultura, twemmin u opinjoni filosofika. Fil‑midja soċjali hemm ukoll riskju kbir fejn il‑manipulazzjoni sottili ta’ dak li jogħġobna u ma jogħġobniex, tal‑opinjonijiet u l‑preferenzi, tinfluwenza l‑viżjoni tagħna nfusna iktar milli jinfluwenzawna argumenti razzjonali persważivi. Bħalma r‑rabtiet immedjati jqanqlu ħafna emozzjonijiet, hekk ukoll din il‑prossimità ġdida toħloq kunflitti kollettivi u tribaliżmi ġodda. Barra minn hekk, permezz ta’ algoritmi u propaganda mmirata, faċilment nistgħu niġu mmanipulati emozzjonalment biex naqblu ma’ aġendi li jmorru kontra r‑raġuni u l‑ġid komuni. “Komunikazzjoni” ġenwina fi spazji medjati, l‑ewwel u qabel kollox, tfisser li neħilsu minn dawk il‑ktajjen li jippruvaw “ibigħulna” stili ta’ ħajja partikolari, fejn il‑ftit privileġġati jiggwadanjaw iktar, billi jirriduċu l‑mases għal “numri” li minnhom tista’ takkwista l‑informazzjoni.

F’din il‑ħidma globali biex dan l‑ispazju jsir iktar uman, il‑Knisja għandha dmir li titkellem b’mod profetiku billi tisħaq fuq il‑veritajiet fundamentali li huma meħtieġa għall‑iżvilupp tal‑bniedem. Barra minn hekk, il‑Knisja universali għandha titkellem bil‑lingwaġġ—u d‑doni—ta’ kull Poplu biex ħadd ma jitħalla barra, u kull kultura tkun inkluża. Dan jimplika l‑inkulturazzjoni tal‑Evanġelju f’kull realtà partikolari, sabiex flimkien, fir‑relazzjonijiet reċiproċi tagħna f’dan l‑ambjent diġitali ġdid, nistgħu naqsmu b’mod awtentiku d‑doni li jagħnu l‑“komunjoni tal‑popli”.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 61-63)

Min aħna jidher l‑iktar fir‑relazzjonijiet l‑iktar intimi tagħna. Id‑djar tagħna huma l‑iskejjel l‑iktar fundamentali biex insiru persuni‑f’relazzjoni li jistgħu jaslu li jafdaw lil xulxin, jikkollaboraw fi proġett komuni, imma wkoll li jsolvu dawk il‑kunflitti li ma jistgħux jiġu evitati, u, fuq kollox, li jaħfru l‑ġrieħi u d‑diżappunti li jikkawżaw lil xulxin. L‑ispazji domestiċi jisfaxxaw jekk il‑membri tagħhom ma jipprattikawx ir‑rikonċiljazzjoni bħala parti minn dak il‑proċess li jrawwem il‑ġenerazzjoni li jmiss. Barra minn hekk, il-maħfra—li hi meħtieġa għall-fejqan personali u komunitarju—hija possibbli biss bil-grazzja ta’ Alla. Għalhekk, l-ispazji domestiċi tagħna huma l-kejl tar-reżiljenza tan-nazzjon tagħna u wkoll tal-awtentiċità tax-xhieda li nagħtu bħala “Poplu ta’ Alla” li jirrikonċilja, jifforma u jista’ jieħu sehem fil‑ħniena ta’ Alla li ssalva.

In‑natura sagramentali taż‑żwieġ li jorbot flimkien żewġ dixxipli, u li fuqu tinbena l‑Knisja tad‑dar, irid ilaqqamna kontra l‑ħafna pressjonijiet li jagħfsu fuq il‑ħajja tal‑familja u r‑relazzjonijiet personali f’Malta llum. Imma anke ż‑żwieġ irid jingħex b’mod awtentiku, u biex jirnexxi jeħtieġ ħafna sapport mill‑Knisja u l‑istrutturi tagħha. Wara kollox, il‑familji Nsara huma, biex ngħidu hekk, l‑iskeletru li bis‑saħħa tiegħu jżomm il‑ġisem kollu tal‑ecclesia. Il‑kriżijiet ta’ mħabba fil‑ħajja tal‑familja mhumiex biss esperjenzi li jkissruna imma jridu jkunu wkoll dak li jiffurmana biex inkunu “Poplu ta’ Alla” msoffi, tassew kapaċi li jħobb “fir‑riżq tajjeb u l‑ħażin, fil‑mard u fis‑saħħa” hu u jimxi lejn it‑Tieni Miġja.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 47-48)

Imkien mhuwa iktar meħtieġ dan il‑proċess daqskemm fl‑ispazji fi ħdan il‑Knisja stess li jridu jrawmu spirtu tassew nisrani u jiffurmaw il‑preżenza “Kattolika” tagħna fis‑soċjetà biex inkunu “melħ tal‑art” u “dawl tad‑dinja” (Mt 5, 13.14), b’mod partikolari l-parroċċi, il-movimenti lajkali u l-istituzzjonijiet reliġjużi. Jekk il‑“Poplu ta’ Alla” jonqos minn din il‑missjoni fundamentali tiegħu li jkun poplu rrikonċiljat u allura xhud tal‑istil ta’ ħajja li titlob “is‑Saltna” flok dak li titlob “id‑dinja”; jekk il‑melħ tagħna jitlef it‑togħma tiegħu, “ma jibqa’ tajjeb għal xejn iżjed ħlief biex jintrema barra u jintrifes min‑nies” (Mt 5, 13).

Il‑Knisja, preżenti fis‑soċjetà permezz tal‑ħafna istituzzjonijiet tagħha, tibqa’ “relevanti” daqskemm ix‑xhieda istituzzjonali “pubblika” tagħha tkun taqbel ma’ dak li jitlob l‑Evanġelju—mhux b’legaliżmu riġidu, imma bħala turija ta’ ġustizzja li tpoġġi fil‑prattika “l‑għażla preferenzjali tal‑foqra”; u turija ta’ ħniena li tazzarda timxi “l‑mil l‑ieħor” biex tilqa’ b’ġenerożità u tjieba lill‑barrani u lil min hu l‑aktar fil‑bżonn.

Permezz tal‑istituzzjonijiet tagħha, il‑Knisja għandha wkoll ir‑responsabbiltà li tifforma soċjetà li tfittex il‑ġid komuni b’mod oġġettiv—mhux billi timponi l‑viżjoni tagħha tat‑tajjeb fuq l‑oħrajn, imma bil‑“ferħ tal‑Evanġelju” li minnu nnifsu għandu l‑qawwa li jikkonvinċi. Din l‑esperjenza ta’ ferħ toħroġ l‑iktar fl‑espressjoni pubblika tal‑fidi tagħna li, filwaqt li tfakkar fl‑għeruq “Kattoliċi” tal‑kultura Maltija, fl‑istess ħin ma tħalli lil ħadd barra anzi tħeġġeġ lil kulħadd għal għixien iktar profond u flimkien tal‑esperjenza umana.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 46-47)

Istituzzjonijiet pubbliċi bħal gvern, parlament, qrati, korpi tal‑infurzar tal‑liġi u tas‑sigurtà nazzjonali, soċjetà ċivili, sistema tas‑saħħa u skejjel, dawn kollha jiffurmaw il‑ħajja tagħna flimkien u huma responsabbli għall‑ħarsien tal‑futur tagħna bħala nazzjon. Dawn l‑istituzzjonijiet pubbliċi jeħtieġ li mhux biss jippromwovu l‑ġustizzja: jeħtieġ li wkoll jidhru li huma ġusti u qed jaqdu l‑ġid komuni. Għandhom ukoll jagħtu s‑saħħa lil dawk li huma vulnerabbli u leħen lil dawk li m’għandhomx, sabiex inkunu nistgħu nibnu u nħarsu n‑narrattiva komuni ta’ dak li jagħmilna poplu wieħed li jfittex li jsawwar ħajtu flimkien fuq din id‑daqsxejn ta’ gżira msieħba fl‑Unjoni Ewropea u fil‑komunità ikbar tan‑nazzjonijiet. It‑tkabbir sostenibbli tan‑nazzjon tagħna jiddependi fuq kemm għandna l‑ħila nikkollaboraw fit‑tul flimkien u ma’ popli oħra flok nitmexxew mill‑interessi egotistiċi tagħna tal‑mument.

Jeħtieġ li l‑istituzzjonijiet kollha tagħna jedukaw favur ir‑responsabbiltà ċivili u mhux għall‑gratifikazzjoni istantanja; li jrawmu sens ta’ kooperazzjoni iktar milli kompetizzjoni; li jfittxu l‑konverżjoni ekoloġika li tagħti kas tal‑effetti ħolistiċi u reċiproċi tal‑azzjonijiet tagħna, iktar milli ninħlew naħsbu biss fuq dak li jinteressana bħalissa.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 46)

Ma jistax ikun hemm soċjetà mingħajr dawk l‑ispazji fejn in‑nies jiltaqgħu biex jistrieħu mix‑xogħol tagħhom ta’ kuljum; jiddjalogaw dwar interessi komuni; jaqsmu l‑ideat; irawmu spirtu kreattiv u intraprenditorjali; jikkollaboraw fi proġetti komuni; u jibnu futur aħjar flimkien. Soċjetà b’saħħitha tista’ tiffjorixxi meta kulħadd, b’mod speċjali ż‑żgħażagħ u t‑tfal—u anke bejn ġenerazzjonijiet differenti— jistgħu joħolmu flimkien, jibnu stejjer flimkien, u jinsġu identità komuni permezz tal‑ispirtu kreattiv tagħhom. F’dawn l‑ispazji, l‑Ispirtu jixtieq jiżra’ ż‑żerriegħa li twassal għall‑frott fil‑ġejjieni.

Permezz tal‑membri kollha tagħha, il‑Knisja mhux biss jeħtieġ li tieħu sehem fid‑dibattitu pubbliku biex tikkollabora mal‑bnedmin kollha ta’ rieda tajba; imma għandha wkoll ir‑responsabbiltà li tkun hi stess spazju ta’ djalogu fejn kulħadd hu mistieden jiltaqa’ u jieħu sehem attiv fil‑ħidma politika u ekonomika biex tinbena kultura ta’ żvilupp ekoloġiku integrali.

Permezz tat‑tradizzjoni għanja tagħha fejn tidħol ir‑riflessjoni dwar il‑ġid tal‑bniedem, u r‑rabta tagħha mal‑arti u x‑xjenzi naturali u umani, il‑Knisja lokali għandha r‑responsabbiltà li tikkultiva kultura ta’ ħbiberija fil‑kuntest Malti li kulma jmur qed isir iktar imħallat b’razez u twemmin differenti.

Dan jgħodd b’mod speċjali għaż‑żgħażagħ tagħna li, bid‑dispożizzjoni naturali tagħhom li jesploraw, li jaħsbu b’modi ġodda, li jesperimentaw, li jkunu iktar ħfief biex joffru l‑id tal‑ħbiberija u allura malajr jibnu pontijiet fejn il‑persuni, mhux biss huma simbolu ta’ ħajja ġdida, imma huma wkoll tant meħtieġa għall‑bini tal‑futur tas‑soċjetà.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 45)

L‑ispazju privileġġat fejn Kristu jixtieq jiltaqa’ mal‑magħżulin tiegħu u joffrilhom ħajja ġdida, hu proprju fil‑vulnerabbiltà tagħhom, qalb it‑tbatija tagħhom. Għalhekk, il‑missjoni tad‑dixxipli li jagħtu xhieda trid titwettaq l‑ewwel u qabel kollox “fl‑isptar fil‑kamp wara l‑battalja” għax hemmhekk hemm l‑ikbar xewqa umana għal Alla li jsalva.

Imma f’art fejn naħsbu li nafu kollox fuq kulħadd, mhux dejjem ikun ċar fejn qegħdin il‑“periferiji” u dawk li qed ibatu. Il‑foqra huma dejjem fostna u nistgħu wkoll nidentifikawhom: immigranti trawmatizzati minn vjaġġi perikolużi; dawk li m’għandhomx saqaf fuq rashom jew jgħixu f’kundizzjonijiet diżumani; nies bi problemi ta’ dipendenza jew ta’ saħħa fiżika u mentali; l‑anzjani u l‑familji b’ġenitur wieħed; tfal u żgħażagħ qalbhom maqtugħa dwar il‑futur.

Imma kultant lanqas dawn il‑kategoriji sterjotipati ta’ min huma “l‑foqra” ma jkunu biżżejjed għax hemm ukoll tbatija moħbija fejn l‑inqas tistennieha. U nistgħu nsiru “għomja” jew “indifferenti” għal dak li drajna naraw: l‑anzjani jitħabtu mas‑solitudni; dawk li qed jibku t‑telfa ta’ xi ħadd għażiż għalihom; tfal li qed jiġu traskurati u abbandunati emozzjonalment; il‑ġar li qed isofri minn abbuż fuq il‑post tax‑xogħol; familji maqbuda f’kunflitt matrimonjali; ommijiet waħedhom mingħajr sapport; il‑vittmi ta’ abbuż domestiku; il‑kollega maħkum mill‑ansjetà; sħabek li qed jieħdu ħsieb membru marid tal‑familja tagħhom.

Ir‑responsabbiltà ewlenija tal‑Knisja hija li tkun b’għajnejha u widnejha miftuħa għall‑krib ġej mill‑periferiji. B’hekk nistgħu tassew inkunu attenti u nwieġbu għal ħtiġijiet ta’ dawk fostna li huma miġruħin—hi kemm hi moħbija t‑tbatija tagħhom.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 44)

Huma wkoll tgħarrfulhom x’kien ġralhom fit‑triq, u kif kienu għarfuh fil‑qsim tal‑ħobż.

Luqa 24, 35

Nistgħu tassew insiru l‑Poplu Qaddis ta’ Alla magħqud ħaġa waħda bil‑qawwa tad‑Difensur (Parakletos) u l‑Għalliem waħdieni biss jekk inkunu attenti għalfejn l‑Ispirtu s‑Santu jixtieq iwelled u jżomm ħaj il‑“ġisem ta’ Kristu” f’nofsna. Hemm sitt spazji distinti fis‑soċjetà Maltija tal‑lum fejn il‑Knisja trid tiddixxerni liema prattiċi ser jagħtu l‑aħjar xhieda tar‑rikonċiljazzjoni, formazzjoni u kontemplazzjoni ta’ Kristu billi fil‑konkret tfittex li tilqa’, tisma’ u takkumpanja:

• il‑periferiji fejn jgħammru dawk li huma vulnerabbli;
• spazji fejn in‑nies jiltaqgħu biex jiddevertu u jinnegozjaw, fejn joħolmu u joħolqu l‑futur tagħhom;
• l‑istituzzjonijiet pubbliċi li jirregolaw il‑ħajja tagħna flimkien;
• l‑ispazji fi ħdan il‑Knisja, b’mod partikolari l‑parroċċi, il‑movimenti lajkali u l‑istituzzjonijiet reliġjużi;
• l-ispazji domestiċi;
• l‑ispazju “awmentat” b’mod diġitali.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 43)

Il-Knisja mhijiex biss komunità ta’ qaddisin: hi wkoll magħmula minn midinbin li jaqgħu fil-mixja tagħhom bħala dixxipli imma li, xorta waħda, jibqgħu jippruvaw. Hi wkoll magħmula minn dawk li jissahraw u allura jistaqsu x’inhi tassew “il‑ħajja t‑tajba”: sakemm jibqgħu fidili u kommessi għat-tfitxija tal-Verità, huma wkoll qed ifittxu li Kristu jiftħilhom għajnejhom.

Il-Knisja tal-bidu rrikonoxxiet dawn it-toroq ta’ tfitxija għall-Verità u tar-reġgħa lura fil-merħla permezz tal-Katekumenat u tal-Ordni tal-Penitenti. U f’Malta llum qed nerġgħu niskopru forom ġodda ta’ dawn it-toroq: ir-realtà tar-Rit tal‑Bidu tal‑Ħajja Nisranija għall‑Adulti qed tikber bil-mod imma b’pass kostanti. Kruċjali wkoll hu l-akkumpanjament ta’ dawk li, għal raġunijiet differenti—forsi minħabba weġgħat personali, diżillużjoni bl-istituzzjoni, jew għax, f’punt jew ieħor tal‑ħajja tagħhom, il‑fidi tagħhom ġiet imġarrba, jew birdu—jidentifikaw ruħhom bħala “Kattoliċi mhux prattikanti.”

Spiss, dawn il-membri, li xi minn daqqiet b’konvinzjoni personali jgħammru lil hinn mill-konfini viżibbli jew ta’ “prattika normali” tal-Knisja, huma membri tal-familja tagħna, ħbieb jew kollegi. L-istess relazzjonijiet li jorbtuna magħhom huma sinjali ta’ kif l-Ispirtu s-Santu jibqa’ jaħdem: mhux biss biex dawk li tbiegħdu jistgħu jerġgħu lura “fiċ‑ċentru” għax jerġgħu jibdew jipprattikaw; imma anke biex dawk li jqisu lilhom infushom “fiċ‑ċentru” jgħarblu l‑awtentiċità tax-xhieda tagħhom, u jħallu lilhom infushom jiġu sfidati, jissaffew bħala dixxipli. Fi kliem San Irinew ta’ Lyons, l-isqof tat-tieni seklu li mhux biss żviluppa l-għarfien tal-fidi tagħna imma wkoll kien mexxej ta’ Knisja tal-martri:

“Fejn hemm il-Knisja, hemm jinsab l-Ispirtu ta’ Alla; fejn hemm l‑Ispirtu ta’ Alla, hemm tinsab il‑Knisja, u l‑grazzja kollha; imma l-Ispirtu hu verità. Għalhekk, dawk li m’għandhomx sehem minnu, la jitmantnew minn sider ommhom, u lanqas igawdu mill-għajn li tnixxi mill‑ġisem ta’ Kristu” (Adversus Haereses III.24.1).

Mhijiex ir-rabta mal-istrutturi viżibbli tal-Knisja li minnha nnifisha turi l-awtentiċità tax-xhieda ekkleżjali, imma hija t-trasformazzjoni tal-qalb mill-Ispirtu, ħafna drabi b’modi li ma nifhmuhomx, li tagħmel dan.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 41-42)

L-insara ma jinqatgħux mid-dinja permezz ta’ lbies jew marki oħra, għax id‑dar u l-missjoni tagħhom hi d-dinja stess li huma msejħin iqaddsu bil‑ħajja tagħhom. Għalhekk, dak li jiddistingwi lin-Nisrani fid-dinja hu dejjem is-sinjal tal-Aħbar it-Tajba, il-ferħ muri bħala s-sinjal tas-Saltna: il‑ħniena bla tarf ta’ Alla lejn id‑dinja. Bħalma jgħid Karl Rahner SJ, l-Insara fid-dinja jridu jkunu “mistiċi” b’dak kollu li jagħmlu; huma jdaħħlu l‑ħniena ta’ Alla fl‑azzjonijiet kollha tagħhom kull fejn ikunu.

L-Insara huma professjonisti, nies tas-sengħa, ħaddiema, dawk li jieħdu ħsieb djarhom u pensjonanti li, fl-isfera tal‑ħajja tagħhom, huma msejħin jaħdmu mhux biss b’passjoni, kreattività u integrità, imma wkoll f’solidarjetà, dejjem attenti għall‑ġid tal‑oħrajn u jħabirku għall‑ġid komuni. Għandhom jgħaqqdu u jħeġġu n-nies fl-għeruq (grassroots) u jieħdu sehem fis-soċjetà ċivili, mhux biss misjuqin minn sens ta’ ġustizzja imma, fuq kollox, minn sens ta’ tama, fiduċja u mħabba. Is-sejħa tagħhom li jġeddu d-dinja trid tingħex fi spirtu ta’ rażan, billi jiċħdu l-kilba għas-suċċess personali jew il-vanaglorja. Trid tingħex b’kuraġġ, billi jkunu reżiljenti quddiem il-kuntrarju ta’ kull xorta, imma wkoll billi jpoġġu l‑ġid tal‑minsijin qabel il-kumdità tal-kotra.

Il-vokazzjoni tan-Nisrani fid-dinja tilħaq il-quċċata tagħha meta jkun lest jew lesta, li jaqdi jew taqdi, lill-“belt” kollha fl-arti tal-politika. Fil-livelli kollha tal-parteċipazzjoni politika, in-Nisrani jrid jersaq biex jiddjaloga, bi kreattività jfittex li jsolvi l-kunflitti għall‑ġid ta’ kulħadd, u jieħu deċiżjonijiet għaqlija waqt li jżomm quddiem għajnejh l‑ikbar ġid.

Fl-aħħar mill-aħħar, l-inkulturazzjoni tal-Evanġelju fil-kuntest Malti tal-lum mhijiex kwistjoni ta’ kemm hemm mgħammdin jew nies li jsejħu lilhom infushom Kattoliċi, imma kif flimkien, bħala poplu li jgħammar fuq dil-gżira, ser inkunu sinjal tat-tama tas-Saltna fil-livelli kollha tas-soċjetà tagħna.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 40-41)

Li nkunu Poplu Qaddis ta’ Alla b’missjoni fid-dinja, isserraħ fuq żewġ movimenti kumplimentari, minn barra għal ġewwa (ċentripetu) u minn ġewwa għal barra (ċentrifugu). It-tnejn huma primarjament il-vokazzjoni tal-lajk.

L-ewwel insibu l-ministeru ta’ kuljum, u fil-moħbi, tal‑ħafna ġenituri Nsara msejħin irawmu “il‑knisja tad-dar” li fuqha jippresiedu. Dan il-ministeru hu indispensabbli u, fl-istess ħin, l-iktar wieħed fraġli f’dawn iż‑żminijiet ta’ sfida. Il‑komunità ekkleżjali kollha għandha toffri għajnuna u akkumpanjament reċiproku lill‑ġenituri fit‑trobbija ta’ wliedhom fil-fidi. Il-Knisja hi magħmulha mill-familji, u l-maternità u l-paternità huma l-modi l-iktar fundamentali li bihom nixbhu fl-imħabba—fl-imħabba divina li hi ħniena—il-Paternità u l-Maternità ta’ Alla u l-Knisja.

Dan il-ministeru fundamentali jiġi estiż u sostnut minn dawk li jgħinu lill‑ġenituri nsara l‑iktar mill-qrib:

• il-ministeru importanti tal-katekisti fil-parroċċi, u tal-għalliema u professjonisti oħra fl-iskejjel Kattoliċi, li l-għan ewlieni tagħhom hu li jrawmu spirtu Nisrani fi wliedna;
• dawk li jaħdmu maż‑żgħażagħ u l‑familji, diretturi spiritwali, dawk li joffru akkumpanjament pastorali, u oħrajn li jaqdu billi jakkumpanjaw lill-familji fil-fażijiet differenti tal-formazzjoni kontinwa tagħhom.

Dawn il-ministeri jeħtieġ li jissaħħu għax iż‑żgħażagħ huma t‑tama tal-Knisja; il‑ħarriesa tat‑tradizzjoni tagħha, imma kuraġġużi biżżejjed li jaddattaw bi flessibbiltà akbar għall-inkulturazzjoni tal-Evanġelju fi żminijietna. B’mod speċjali fir‑relazzjoni tagħhom man-nanniet, il-Knisja titwieled mill‑ġdid ma’ kull ġenerazzjoni, filwaqt li tibqa’ fidila għall‑kerygma tal-Appostli.

Il-missjoni tal-ministri lajċi tinħass b’qawwa wkoll fil-Knisja bis-sehem tagħhom, permezz tal-istess magħmudija tagħhom, fis-saċerdozju ta’ Kristu. Ħafna rġiel u nisa, spiss fil-moħbi, jaqdu fil‑ħajja tal‑parroċċi tagħhom permezz ta’ ministeri liturġiċi u ta’ talb, b’mod speċjali permezz tal-kariżma partikolari tal-moviment lajkali tagħhom. Il‑movimenti lajkali huma għejun ta’ ħajja fil‑Knisja li joffru diversità għanja li tilħaq ħafna djar u periferiji, u jfakkru fix‑xewqa tal‑Insara tal‑bidu li kienu jinġabru flimkien biex jaqsmu l‑Kelma u jsiru ħbieb fil‑Mulej.

Il-lajċi jaqdu wkoll f’għemejjel ta’ karità: permezz tal-ministeri soċjali tal-parroċċi offruti lill-komunità inġenerali u kif ukoll permezz tas-servizz professjonali tagħhom fl-istituzzjonijiet tal-Knisja.

Fl-aħħar mill-aħħar, il‑ħidma tal‑lajċi trid tibqa’ orjentata lejn il-missjoni ewlenija tal-Knisja li tagħti xhieda fid-dinja.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 39-40)

Ir-reliġjużi rġiel u nisa, bil‑konsagrazzjoni tal‑ħajja tagħhom lil Kristu, jagħtu xhieda għat‑tama eskatoloġika. Il-voti tal-faqar, kastità u ubbidjenza, fi stil ta’ ħajja ddedikat għat-talb u l-qadi, jissimbolizzaw b’ċarezza liema bħalha kif il-Knisja għandha tħabbar bil-preżenza tagħha s-Saltna mwiegħda fl-aħħar taż‑żminijiet. Kull persuna kkonsagrata hi bħal fjamma ta’ xema’ li taqbad b’qawwa u perseveranza fid-dlam. Huma wkoll ifakkru lill-Poplu ta’ Alla, imsejjaħ li jgħix fid-dinja, li daru tassew qiegħda “fis-sema.”

Kull kongregazzjoni reliġjuża turi kariżma partikolari li l-ecclesia lokali mhux biss wirtet imma wkoll jeħtieġ li tikkultiva fil-preżent. Il-Knisja lokali tagħna hi mbierka b’ħafna ordnijiet reliġjużi tal-irġiel u n-nisa. Il-mod kif dawn jgħixu l-kariżmi differenti b’fedeltà u bi trasparenza, juri lill-Poplu kollu ta’ Alla liema huma dawk l-aspetti kruċjali tal‑ħidma tal‑Knisja lokali li jeħtieġ nikbru fihom għall‑ġid ta’ kulħadd: il-kontemplazzjoni, it-tagħlim, il-fejqan, id-dixxerniment spiritwali, il-qadi tal-iktar batuti, l-akkumpanjament spiritwali, l-edukazzjoni ta’ wliedna.

Il-perseveranza fl-għixien tal-istess kariżmi b’awtentiċità u bi kreattività tul is-sekli, u allura fi sfidi kulturali dejjem jinbidlu, turi lill-Knisja tal-lum kif għandha tinkultura l-Evanġelju mill‑ġdid f’Malta.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 38-39)

Il-Knisja hi minnha nnifisha sagrament tal-preżenza ta’ Alla fid-dinja. Fil‑ħajja sagramentali tagħha hi turi bl‑aqwa mod aspetti differenti tal-imħabba ta’ Alla għall-Poplu tiegħu, u turi kif il-Poplu qaddis ta’ Alla, il-Knisja, l-Għarusa tiegħu, jfittex li jwieġeb għal din l-imħabba li l-Missier sawwab fuqu. Din l-imħabba ta’ Alla msawba bil-kotra tidher fl-aqwa tagħha fil-Bniedem-Alla, Kristu, li mhux biss isalva imma huwa x-xbieha tal-Missier magħmula laħam. Ġesù Kristu, il‑Ħaruf u l‑Qassis il-Kbir, jibqa’ mal-Knisja tiegħu sal-aħħar taż‑żmien u l‑preżenza ħajja tiegħu tidher fis-saċerdozju tal-Poplu tiegħu u tabilħaqq, sagramentalment, fis-saċerdozju ta’ dawk li għandhom l-Ordni Sagri.

Is-saċerdozju ta’ dawk li rċivew l-Ordni Sagri huwa kruċjali għall-Knisja li, permezz tas-sagramenti, tgħix sinjali reali tal-preżenza ta’ Alla magħna u turi kif dawn huma mxerrda b’mod konkret fid-dinja. Fuq kollox, il-Knisja tiċċelebra l-Ewkaristija bħala “l-għajn u l-quċċata” tal‑ħajja Nisranija għax, mhux biss tiġbor flimkien il‑Poplu ta’ Alla, imma tagħmlu “ħaġa waħda” bħalma Alla huwa komunjoni Trinitarja. Flimkien mas-sagramenti l-oħra tal-bidu tal‑ħajja nisranija, l‑Ewkaristija tibni l-Poplu ta’ Alla f’“ġisem” wieħed, l-istess bħalma s-sagramenti tal-fejqan isaħħu l-Knisja li dejjem tiddependi fuq il‑ħniena ta’ Alla, kemm fil‑ġisem kif ukoll fir‑ruħ. Iż‑Żwieġ u l‑Ordni Sagri, mill-banda l-oħra, jibnu pont bejn il-Knisja tal-lum u dik ta’ għada, mhux biss għax dawk li jirċevuhom iwiegħdu mħabba li tħalli l-frott u qadi ġeneruż għal ħajjithom kollha, imma wkoll għax isiru sinjal tal-fedeltà dejjiema tal-Poplu.

Xorta waħda, is-sagramenti mhumiex l-unika mod kif il-Knisja turi l-imħabba ta’ Alla u tinġabar flimkien fit-talb: ix-xhieda kollha li nagħtu tal-Aħbar it-Tajba, it-talb kollu tagħna, dak li jagħti l‑ħajja lill‑Knisja, jgħaqqadna flimkien fi Kristu sakemm inkunu tassew miftuħin għall-Ispirtu wieħed li jibnina flimkien f’ġemgħa waħda, qaddisa, kattolika u appostolika.

Il-preżenza saċerdotali fl-espressjoni awtentika tal-fidi tal-Knisja, l-aktar fil‑ħajja tagħha tat‑talb, tfakkarna fir-rabta kumplimentari li hemm bejn Kristu u l-Għarusa tiegħu, bejn il-missjoni tal-Iben u dik tal-Ispirtu s-Santu, għall‑ġid tad‑dinja kollha. Għalhekk, din il-preżenza tfittex li ssaffi l-istil tat-tmexxija fil-Knisja, il-lingwaġġ tat-tagħlim tagħha, imma wkoll id-devozzjonijiet tal-Poplu tagħna li ssawru fi żminijiet differenti tal-istorja tagħna. Tfittex li ssostni espressjonijiet ġodda ta’ kif tkun il-Knisja-fid-dinja bil-preżenza, il-kliem u t-talb li jinbtu fil-qalb tal-Poplu llum. Tgħaqqad flimkien l-espressjonijiet kollha ta’ riflessjoni, profezija u qima, bħalma ħafna vuċijiet jingħaqdu f’kor wieħed u ħafna strumenti f’orkestra waħda, biex tfaħħar lil Alla.

Dan ma jfissirx li d-diversità ssir skop fih innifsu, u lanqas li niggranfaw mat-tradizzjonijiet biex nissodisfaw in-nostalġija tagħna; iż‑żbir huwa meħtieġ daqskemm huma meħtieġa l‑ilma u d-demel, sabiex is-siġra tagħmel frott tajjeb. U li jmexxu l-Knisja fit-talb, tfisser ukoll li jżommu sħiħ ma’ dak li tassew imantni d-devozzjoni tal-Poplu u mhux sempliċiment ma’ dak li hu popolari, jingħoġob jew iżidilhom il-punti.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 37-38)

Dak il‑ħin stess qamu u reġgħu lura Ġerusalemm. Hemm sabu lill‑Ħdax u lil sħabhom miġbura flimkien

(Luqa 24, 33)

Bħala l-Poplu ta’ Alla li jinġabar flimkien biex jintbagħat f’Malta tal-lum, li joħroġ ixandar l-Aħbar it-Tajba filwaqt li jfittex li jilqa’, jisma’ u jakkumpanja billi jġib ir-rikonċiljazzjoni, jikber fid-dixxipulat u jinġabar f’attitudni ta’ kontemplazzjoni, aħna nsiru l-ġisem wieħed ta’ Kristu li, taħt it-tmexxija tal-Arċisqof, niksbu l-qawwa biex naqdu skont id‑doni ta’ kull wieħed u waħda minna. Il‑poplu tagħna flimkien għadu ħames kariżmi ewlenin x’joffri, skont ir‑rwoli differenti tal‑membri tiegħu:

• l-Ordni Sagri u s-saċerdozju ta’ dawk li jimmedjaw bejn Alla u l-Poplu;
• il‑kariżma profetika tar‑reliġjużi rġiel u nisa li, bil‑konsagrazzjoni tal‑ħajja tagħhom lil Kristu, jagħtu xhieda għat‑tama eskatoloġika;
• il‑varjetà tal‑ministeri lajkali fi ħdan il‑Knisja;
• bħala nsara fid-dinja;
• il‑bnedmin kollha ta’ rieda tajba li qegħdin ifittxu l‑Verità.

Fil-ġimgħat li ġejjin se nkunu qed nesploraw kull waħda minn dawn il-kariżmi.

(ara d-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 36)

Sal‑aħħar taż‑żminijiet, il‑missjoni tal‑Knisja li xxandar l‑Aħbar it‑Tajba tas‑salvazzjoni u tpoġġiha fil‑prattika għax tkun lesta li tilqa’, tisma’ u takkumpanja tibqa’ għaddejja. Kif jistqarr il‑Papa Franġisku: “Noħlom li nagħmlu għażla missjunarja li kapaċi tibdel kull ħaġa, biex hekk id‑drawwiet, l‑istili, il‑ħinijiet, il‑lingwaġġ u kull struttura ekkleżjali jsiru kanal tajjeb għall‑evanġelizzazzjoni tad‑dinja tal‑lum, iktar milli għall‑awtopreservazzjoni” (Evangelii Gaudium, par. 27).

Din il‑missjoni tieħu lid‑dixxipli missjunarji sa truf l‑art (Mk 16, 15; Atti 1, 8): għax hu fil‑periferiji minsijin, fil‑postijiet tat‑tbatija, li Kristu jagħżel l‑ewwel biex jiltaqa’ mal‑bniedem. “L‑għażla favur il‑foqra” tal‑Knisja hija eku tal‑missjoni ta’ Ġesù: “It‑tabib ma jeħtiġuhx dawk li huma f’saħħithom, iżda l‑morda. Mhux il‑ġusti ġejt insejjaħ, iżda l‑midinbin” (Mk 2, 17). Għalhekk, kif jinsisti l‑Papa Franġisku, hu mill‑periferiji li l‑Knisja tissaħħaħ u ssir iktar għanja. Il‑foqra huma d‑demm u l‑ilma tal‑Knisja għax il‑fidi tagħhom hija l‑iktar soda u profonda.

Il‑Poplu ta’ Alla f’Malta jeħtieġ li jfittex u jersaq qrib tal‑periferiji l‑ġodda tal‑kuntest tagħna. Hija din l‑attitudni ta’ ħruġ li tgħin lill‑Knisja tieħu r‑riskju li tmur fil‑periferiji jew fl‑ambjenti soċjo‑kulturali ġodda, li tfittex lil dawk li huma mbiegħda, u li tkun dejjem lesta tħalli “l‑kriterju pastorali komdu ta’ ‘għax dejjem hekk sar’” (Evangelii Gaudium, 33).

Forsi wkoll il‑periferiji tagħna litteralment qed jilħquna fuq xtutna, bħalma għamlu matul l‑istorja kollha tagħna. Jew forsi qed jispuntaw fostna, fost il‑ġirien tagħna, u li nibqgħu ma nindunawx bihom għax dejjem mgħaġġlin, medhijin infittxu l‑għana, l‑istatus jew l‑aħħar moda u stil ta’ ħajja. Il‑Knisja Maltija qed tintbagħat għand dawk li donnhom ma jidhrux, dawk li sfaw mormija minn ekonomija teknokratika u l‑vanaglorja umana.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 34-35)

Li nkunu poplu “Malti” magħqud bid‑differenzi kollha huwa proċess kontinwu li fih nikbru u nkabbru ’l xulxin ukoll jekk dan iġib miegħu tbatija. In‑natura dejjem tfittex il‑bilanċ—anke meta dan il‑bilanċ jimplika li jiġi pperpetwat ħażen sistemiku u strutturi li ma jiffunzjonawx, li jikkontrollaw iċ‑ċikli ta’ vjolenza iktar milli jsolvuhom. Il‑fejqan ta’ preġudizzji b’għeruq qodma—sabiex “strutturi ta’ dnub” isiru “strutturi ta’ grazzja”—jitlob li ngħaddu minn żminijiet diffiċli ta’ tisfija. L‑akkumpanjament ifisser li jkollna r‑rieda li nbatu flimkien biex ħaddieħor isir aħjar. Ifisser li nkunu lesti li naffrontaw il‑burraxka għax nafu li mingħajrha qatt m’aħna ser naslu għall‑paċi dejjiema.

Il‑Knisja li takkumpanja tgħix mill‑ġdid is‑sagrifiċċju tas‑salib, fejn il‑vittma bla ħtija rebaħ fuq il‑mewt billi ħalla d‑dalma taqa’ fuq wiċċ l‑art kollha. Kien proprju bl‑inżul tiegħu fid‑dlamijiet li Bin il‑bniedem seta’ jeħles lil Adam u lill‑umanità kollha minn art l‑imwiet. Bħalma jgħid Ġesù stess, “Nar ġejt inqiegħed fuq l‑art, u kemm nixtieq li diġà qabad! Iżda hemm magħmudija li biha għandi nitgħammed, u x’diqa għandi sa ma dan iseħħ!” (Lk 12, 49–50).

L‑akkumpanjament jitlob il‑kuraġġ li timxi ma’ persuna oħra tul it‑triq perikoluża imma meħtieġa li twassal mill‑mewt għat‑twelid mill‑ġdid. Fil‑Knisja tal‑bidu, dan kien iseħħ fil‑katekumenat tal‑adulti, fejn il‑katekist, megħjun mill‑komunità kollha, kien jimita lil Kristu l‑Għalliem billi jakkumpanja l‑katekumenu fil‑passaġġ tiegħu mill‑mewt għalih innifsu għall‑qawmien ma’ Kristu fil‑magħmudija. Din l‑esperjenza kienet ukoll tingħex permezz ta’ għemejjel komunitarji ta’ penitenza u tisfija li influwenzaw ix‑xewqa kontinwa tal‑Knisja biex tkun iktar safja u qaddisa.

“Il‑Knisja jeħtieġ tlaqqa’ lill‑membri tagħha—saċerdoti, reliġjużi u lajċi—ma’ din l‑‘arti tal‑akkumpanjament,’ biex ilkoll jitgħallmu dejjem jinżgħu l‑qorq quddiem l‑art qaddisa tal‑persuna l‑oħra (ara Eż 3, 5). Jeħtieġ li l‑mixja tagħna nagħtuha ritmu b’saħħtu li jqegħidha qrib tal‑oħrajn, b’ħarsa mimlija rispett u ħniena imma li fl‑istess ħin ikollha l‑ħila tfejjaq, teħles u tħeġġeġ il‑maturità fil‑ħajja Nisranija” (Evangelii Gaudium, par. 169). Dan hu li l‑Knisja hi msejħa toffri lin‑nies, b’sensittività u rispett sħiħ. “Bla nnaqqsu xejn mill‑valur tal‑ideal tal‑Evanġelju, jeħtieġ nakkumpanjaw bil‑ħniena u s‑sabar il‑passi ta’ maturità tal‑persuni li huma jibnu jum wara l‑ieħor” (Evangelii Gaudium, par. 44).

Dan il‑passaġġ mis‑salib għall‑qawmien, mill‑mewt għal twelid mill‑ġdid, mill‑ħajja l‑qadima għall‑ħajja l‑ġdida, bħala Nsara ngħixuh ukoll fil‑ħajja tagħna permezz tal‑formazzjoni kontinwa u fis‑sagramenti, b’mod speċjali l‑Ewkaristija, “għajn u quċċata” tal‑ħajja Nisranija.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 33-34)

Fir‑rakkont ta’ Għemmaws, Kristu “jiftaħ għajnejn” id‑dixxipli hekk kif kienu lesti li joħorġu mill‑fosdqa tan‑niket tagħhom u jagħrfu lill‑“ieħor”. Li tilqa’ jfisser li ddawwar il‑ħarsa tiegħek ’il barra minnek innifsek biex tassew tara lill‑ieħor jew oħra kif inhuma—anke jekk l‑għarfien tad‑differenza jgħinna napprezzaw kemm wara kollox, kollha nixxiebhu u saħansitra aħna l‑istess. Dak il‑ħin li nieħdu r‑riskju li niftħu selħa fis‑swar tagħna u noħorġu minna nfusna biex nibnu relazzjonijiet, hemmhekk niskopru min verament aħna. Il‑frott ta’ din l‑attitudni huwa r‑rikonċiljazzoni vera.

Għalhekk, jikteb il‑Papa Franġisku, “il‑Knisja trid tkun il‑post tal‑ħniena mogħtija b’xejn, fejn kulħadd jista’ jħossu milqugħ, maħbub, maħfur u mħeġġeġ jgħix skont il‑ħajja tajba tal‑Evanġelju” (Evangelii Gaudium, par. 114).

Poplu li hu lest jilqa’ lill‑oħrajn isir iktar kunfidenti bid‑doni uniċi tiegħu—paradossalment, proprju fil‑ġest stess li jaqsam dawn id‑doni mal‑oħrajn. B’dawn il‑ġesti konkreti li jikxfu x‑xewqa tagħna li nibnu ħbiberija ma’ persuni ta’ twemmin differenti, ma’ dawk li mhumiex Maltin, u anke ma’ ħutna li minħabba l‑weġgħat tal‑passat, il‑piki jew sempliċiment il‑fehmiet u l‑opinjonijiet differenti tgħallimna ma nafdawhomx, il‑Knisja Maltija ssir bħal “ħobż li jinqasam” u hekk tiskopri mill‑ġdid is‑sejħa oriġinali tagħha kif imfissra f’Atti 28, jiġifieri li taqsam l‑Aħbar it‑Tajba billi taqdi lil kulħadd, bla ebda distinzjoni.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 32)

Il‑Papa Franġisku jisħaq fuq l‑importanza ta’ Knisja li tisma’. L‑ewwel u qabel kollox, “jeħtieġ nitrawmu kontinwament fis‑smigħ tal‑Kelma” (Evangelii Gaudium, par. 174) biex tassew insiru l‑Ġemgħa Qaddisa ta’ Alla.

“Is‑smigħ” jiftaħna għal dak li Alla jrid jgħid lilna, il‑Poplu tiegħu, fl‑istorja tas‑salvazzjoni. L‑ewwel, Hu tkellem “permezz tal‑profeti,” magħżula u midluka biex ikunu ħabbara tiegħu; imma f’dan l‑aħħar żmien, hu bagħat lil ibnu l‑waħdieni, il‑Verb magħmul bniedem, biex jgħammar fostna. U l‑Ispirtu tal‑Verità, li għadu fid‑dinja, ikompli jagħti xhieda għal Kristu u jfarraġ lill‑Knisja tiegħu.

Fl‑Iskrittura, nisimgħu l‑Kelma ta’ Alla li tidwi fl‑istorja tad‑dinja u fil‑qlub ta’ dawk li jixtiequ jkunu wlied Alla tassew; għax “jagħrfuh” bħala l‑Ħallieq. Jekk ma niqfux naħsbu fuq il‑Kelma ta’ Alla fl‑Iskrittura; jekk ma niġux iffurmati f’xebh ma’ Kristu billi nfittxu li niltaqgħu miegħu fl‑istejjer konkreti tal‑Evanġelju, widnejna jittarrxu, għajnejna jingħalqu u qalbna tibbies għal dik il‑grazzja li Alla jixtieq iferra’ fina. Mingħajr il‑Kelma ħajja ta’ Alla, ninxfu u mmutu.

Imma qalbhom kienet taqbad ġewwa fihom meta l‑Mulej Irxoxt fetaħ l‑Iskrittura lid‑dixxipli ta’ Għemmaws. L‑Iskrittura trattab l‑ebusija ta’ qalbna, tiftaħna għall‑Ieħor u għal dawk li Alla ħabbhom sa mill‑bidu.

Meta tiltaqa’ mal‑Kelma, qalbna tinfetaħ u toħroġ ’il barra minnha nfisha. Li noħolqu spazju għal persuni oħrajn bl‑individwalità tagħhom ifisser li nilqgħuhom u nidħlu fiż‑żarbun tagħhom, bħalma Kristu Rxoxt mexa mad‑dixxipli qalbhom maqtugħa. In‑Nisrani, għax hu dixxiplu tal‑Verb magħmul bniedem, hu ffurmat biex ikun attent għall‑oħrajn u, allura, biex jismagħhom.

“Għandna bżonn nitħarrġu fl‑arti tas‑smigħ, li hi iktar milli sempliċi tisma’ b’widnejk. L‑ewwel ħaġa, fil‑komunikazzjoni mal‑oħrajn, hi l‑ħila tal‑qalb li tersaq qrib ta’ ħaddieħor, li mingħajrha ma teżisti l‑ebda laqgħa spiritwali vera. Is‑smigħ jgħinna nagħrfu liema hu l‑ġest jew il‑kelma t‑tajba li tħarrikna mill‑qagħda trankwilla ta’ spettaturi” (Evangelii Gaudium, par. 171).

Is‑smigħ huwa l‑attitudni li biha wieħed jew waħda jpoġġu lilhom infushom b’mod sħiħ għad‑dispożizzjoni tal‑oħrajn; fejn l‑enerġija u l‑attenzjoni kollha tiegħu jew tagħha tingħata lill‑ieħor jew lill‑oħra. Li tisma’ jfisser li toħloq spazju fik innifsek fejn il‑persuna l‑oħra tħossha fiż‑żgur, tħossha milqugħa kif inhi u, allura, tħossha maħbuba.

Knisja li tisma’ hija Poplu magħqud għax ħoloq spazju komuni fejn ilkoll jistgħu jsiru jafu lil xulxin: “jiena nagħraf in‑nagħaġ tiegħi, u n‑nagħaġ tiegħi jagħrfu lili, bħalma l‑Missier jagħraf lili u jiena nagħraf lill‑Missier” (Ġw 10, 14b–15a). Imma l‑Knisja li tisma’ anke fejn hemmil‑firda—b’mod speċjali ma’ dawk li jħossuhom barra l‑merħla—twettaq fil‑prattika dak li Kristu talab mill‑ħbieb tiegħu: “Għandi wkoll nagħaġ oħra, li mhumiex minn dan il‑maqjel; lilhom ukoll jeħtieġ li niġbor, u huma jisimgħu leħni, u jkun hemm merħla waħda, ragħaj wieħed” (Ġw 10, 16).

Il‑bini ta’ pontijiet permezz tad‑djalogu jibni ġemgħa li titkejjel mhux b’simboli jew sinjali viżibbli ta’ appartenenza imma bix‑xewqa għal spirtu reċiproku ta’ ħbiberija u kollaborazzjoni. Il‑frott ta’ attitudni ta’ smigħ min‑naħa tal‑Knisja jikber u jissaħħaħ fit‑talb flimkien, li jistedinna għal dixxerniment u kontemplazzjoni iktar profondi.

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 30-32)

Bħalma jiġri lil popli oħra, artna, l‑istorja tagħna, il‑qima u l‑missjoni tagħna huma dejjem mhedda mill‑perikli tal‑kilba, tal‑firda u tal‑kburija. Bid‑doni tal‑fejqan u l‑fidwa li jagħtina Kristu, jeħtieġ li nħarsu sewwa lejn dak li qed jhedded it‑tessut kulturali tagħna llum u nitħabtu biex nibnu (mill‑ġdid) dar u ġrajja waħda, immarkata bix‑xewqa għat‑traxxendenza.

Bil‑ħarsa tagħha msammra fuq Kristu, l‑Imgħallem Veru tagħha, il‑Knisja titgħallem dawk l‑attitudnijiet li jagħmlu l‑kultura tagħna iktar awtentika u umana. Mir‑rakkont ta’ Għemmaws joħorġu erba’ attitudnijiet pastorali li jisfidawna biex nitgħallmu kif inkunu Poplu ta’ kontemplazzjoni, rikonċiljazzjoni, formazzjoni u missjoni fi żminijietna:

• Knisja li tisma’
• Knisja li tilqa’
• Knisja li takkumpanja
• Knisja li toħroġ

(mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed, 29-30)

Flimkien mal-art u l-istorja, kull Poplu ta’ Alla jingħaraf tassew bħala Knisja mill‑qima li jagħti. Id‑devozzjoni popolari, bħala espressjoni tat‑talba spontanja tal‑poplu minquxa fil‑memorja għax ħierġa mir‑realtajiet mgħixa, turina l‑aspett l‑iktar intimu tar‑relazzjoni ma’ Alla. It‑talb li joħroġ b’mod spontanju u naturali mill‑kultura huwa espressjoni għanja ta’ kif Alla jiltaqa’ mal‑poplu, f’mumenti partikolari ta’ bżonn fejn il‑ġemgħa tesperjenza b’mod qawwi l‑ħniena divina fil‑vjaġġ ekkleżjali tagħha, li jsaħħaħ il‑fidi u t‑tama tal‑Poplu ta’ Alla. Sew jekk tifħir jew krib, sew jekk talba ta’ petizzjoni jew ta’ radd il‑ħajr, l‑espressjonijiet popolari tal‑fidi, għax huma eku tal‑istorja tas‑salvazzjoni, jistgħu juru li l‑komunità tassew qed tkun Knisja: il‑Poplu Qaddis magħżul minn Alla.

Imma meta jkunu maqtugħin mill‑memorja ħajja tal‑Knisja kollha kif insibuha fl‑Iskrittura u t‑Tradizzjoni—jiġifieri, meta espressjonijiet popolari lokali jsiru “tradizzjonijiet” battala li jipperpetwaw il‑pika jew jaqdu lis‑suq iktar milli lil Alla—it‑talb tal‑Poplu mhux biss jiftaqar, imma l‑“ġisem” stess jitfarrak. Meta t‑talb u l‑liturġija jispiċċaw biss ritwali vojta, jew meta naħa tirbaħ fuq oħra, u anke meta t‑tfittxija għall‑pjaċir tieħu post id‑devozzjoni, il‑Knisja tispiċċa tiċħad lilha nnifisha. Għalhekk jeħtieġ li nerġgħu niskopru l‑għeruq spiritwali tagħna—il‑memorja ta’ missirijietna bħala l‑“Poplu Qaddis u wieħed ta’ Alla.”

L‑għeruq ekkleżjali tagħna tal‑art, l‑istorja u t‑talb ifakkruna li:

• jeħtieġ li nfittxu r‑rikonċiljazzjoni—li nsewwu t‑tiċrit tal‑passat, ta’ bejnietna, mal‑bqija tal‑ħolqien u, fuq kollox, ma’ Alla;
• ninvestu fil‑formazzjoni tad‑dixxipli kollha msejħa biex iħarsu u jibnu kultura ta’ ħajja, bħala x‑xhieda ta’ Kristu li ta ħajtu għad‑dinja;
• bħal Marija, irridu ndawru l‑ħarsa tagħna lejn il‑Missier biex irroddulu ħajr u nikkontemplaw bla heda l‑ħniena li wera magħna bħala l‑Poplu tiegħu.
• Hekk biss nistgħu nilqgħu l‑missjoni tagħna bħala l‑ġisem ta’ Kristu fi gżiritna.

(Mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed paġna 27-28)

It-tieni aspett li jibnu “poplu” fi knisja vera, “Poplu Qaddis ta’ Alla” uniku huwa l-istorja tiegħu. L‑istorja tal‑poplu, magħmula minn ħafna ġenerazzjonijiet li għaddew lil ta’ warajhom l‑għerf u l‑kisbiet li għamlu, imma wkoll id‑dgħufija, it‑trawmi mhux solvuti u l‑ħolm maqtugħ ħesrem tagħhom.

Kull ġenerazzjoni għandha d‑dmir mhux biss li tnissel u trabbi ’l uliedha, imma wkoll tikkoreġi l‑iżbalji tal‑passat, twassal fi tmiemu dak li ma temmewx il‑ġenituri tagħhom, u twettaq it‑tamiet u l‑ħolm tagħhom. L‑istorja tiffurmana mhux biss fil‑ġisem tagħna—aħna nġorru l‑ġenetika ta’ dawk li ġew qabilna— imma wkoll issawwar ir‑ruħ kollettiva tagħna, aħna u nġorru l‑fdalijiet ta’ ġrajjiet li ffurmaw il‑ħajjiet ta’ missirijietna u li jeħtieġ li ngħadduhom lill‑ġenerazzjonijiet ta’ warajna.

Wara kollox, l‑istorja hi l‑preżenza tal‑mejtin, ta’ dawk li ħallewna, fost il‑ħajjin, magħna li għadna fiċ‑ċans li nbiddlu għada. Fit‑tradizzjoni Nisranija tagħna, nitkellmu dwar dawk l‑erwieħ li nitolbu għat‑tisfija tagħhom sabiex ikunu jistgħu jiltaqgħu ma’ Alla wiċċ imb wiċċ; nitkellmu dwar il‑qaddisin li nqimu u li b’umiltà nitolbu l‑interċessjoni tagħhom. Fuq kollox, nitkellmu dwar ix‑“xirka tal‑qaddisin,” il‑Knisja ħajja, li tqim flimkien mhux biss fl‑ispazju, imma wkoll matul iż‑żminijiet u fl‑eternità.

Li nkunu ankrati fl‑istorja tagħna ma jfissirx li nkunu nostalġiċi għall‑imgħoddi; imma jfisser li għandna nilqgħu dawn il‑ġrajjiet, ngħarblu l‑emozzjonijiet tagħhom u nitgħallmu minnhom biex inkunu nistgħu ngħixu flimkien b’responsabbiltà fil‑preżent. Meta ninjoraw il‑passat jew nippretendu li qatt ma seħħ, insibu ruħna mjassra għax dak li naħarbu milli nagħmluh tagħna xorta waħda jkollu effett inkonxju fuqna, hekk li jispiċċa biex jisirqilna l‑libertà.

Din id‑dinamika mkien iktar ma tidher daqshekk ċar daqskemm meta nintilfu nippuntaw subgħajna lejn xulxin, inwaddbu l‑ġebel lil xulxin u ninqabdu f’ċikli ta’ vjolenza u tkissir reċiproku. Dawn iċ‑ċikli ma jinkisrux jekk ninjoraw id‑differenzi, imma billi naffrontawhom flimkien permezz tad‑djalogu, il‑fejqan u r‑rikonċiljazzjoni.

(Mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed paġna 26-27)

Hemm tliet aspetti li jibnu “poplu” fi knisja vera, “Poplu Qaddis ta’ Alla” uniku: l‑art, l‑istorja, l‑espressjoni tal‑fidi. L-ewwel aspett huwa l‑mod kif il‑poplu jgħix f’armonija f’artu u mal‑art li tagħtih l‑għajxien.

Fl‑enċiklika tiegħu Laudato Si’, il‑Papa Franġisku jsejjaħ għal “konverżjoni ekoloġika,” fejn ir‑relazzjonijiet ġusti bejn il‑membri kollha tas‑soċjetà—jiġifieri, kif jingħaqdu flimkien biex jibnu “ċ‑ċiviltà tal‑imħabba”—jidhru wkoll fir‑responsabbiltà sħiħa lejn id‑dinja u l‑ambjent naturali.

Ir‑regħba mhux biss taħtaf minn dak li hu ta’ ħaddieħor, imma fl‑aħħar mill‑aħħar tħarbat u tisraq mill‑pjaneta stess. Ir‑regħba teqred ir‑relazzjonijiet ekonomiċi, soċjali u politiċi. U tispiċċa wkoll biex teqred lill‑bnedmin stess għax qatgħu kull rabta mal‑“omm”—l‑art, il‑baħar, l‑arja—li tagħtihom il‑ħajja.

Meta jitgħallmu japprezzaw kif kollox hu marbut flimkien—kif l‑identità unika ta’ poplu tissawwar permezz tar‑realtà kulturali u soċjali partikolari li fiha titnissel—il‑bnedmin imbagħad isiru verament sensittivi għall‑mod kif Alla jiltaqa’ magħhom fir‑realtà partikolari tagħhom. Bħala Ħallieq, Feddej u Sostenitur, Alla jħeġġiġhom għall‑konverżjoni personali biex isiru poplu li jibnu n‑nazzjon tagħhom u jikkontribwixxu għall‑fejqan tal‑ambjent sħiħ.

(Mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed paġna 25-26)

L‑Art, il‑ġrajjiet u l‑espressjoni tal‑fidi huma l‑għeruq tal‑Poplu Qaddis ta’ Alla f’Malta. Il‑ħajja Nisranija tieħu l‑forma tagħha mis‑salib. Fil‑ħajja tagħna ta’ kuljum, aħna nterrqu b’mod orizzontali, immorru mid‑dar għax‑xogħol, mill‑iskola għall‑postijiet ta’ divertiment, mill‑knejjes tagħna għall‑periferiji, u wkoll fl‑ispazji diġitali. U dan il‑vjaġġ nagħmluh konxji li l‑istorja tal‑fidi tagħna, mgħoddija lilna minn missirijietna, tiftaħ il‑ħajja tagħna ’l fuq b’mod vertikali għat‑tama tat‑Tieni Miġja. “Iż‑żmien hu aqwa mill‑ispazju” (Evangelii Gaudium, par. 222‑225) għax iż‑żmien jgħaqqad kull mument tal‑eżistenza maħluqa tagħna mal‑aħħar taż‑żmien. Imma din l‑eżistenza trid tingħex f’komunità għax Alla hu Komunjoni; din il‑“ħajja” mogħtija ssib il‑milja tagħha fl‑esperjenza ta’ Knisja, fejn niġu trasformati f’Poplu Qaddis ta’ Alla miġbur fl‑imħabba tal‑Ispirtu s‑Santu u fil‑ferħ tal‑ewwel kerygma. L‑universalità tal‑Knisja tinbena minn dawn il‑ħafna espressjonijiet uniċi tal‑“Poplu Qaddis ta’ Alla” f’kulturi differenti.

Il‑Kattoliċità hija x‑xhieda ta’ kull wieħed mill‑“popli” differenti li flimkien jirriflettu s‑sbuħija tal‑għaġeb tas‑salvazzjoni u d‑divinizzazzjoni mwiegħda minn Alla lil kull bniedem. “Kif dan il‑ħobż maqsum kien imxerred fuq l‑għoljiet u mbagħad inġabar u sar ħaġa waħda, ħa tkun miġbura wkoll il‑Knisja tiegħek minn truf l‑art fis‑Saltna tiegħek” (Didache 9.4).

Dak li jagħmel uniku lil kull poplu jidher fil‑kultura partikolari tiegħu. Għax hi dak “is‑sħiħ li hu ikbar mill‑ġabra tal‑partijiet flimkien” (Evangelii Gaudium, par. 234‑237) u li jirrifletti l‑ispirtu ta’ poplu, il‑kultura hija dik il‑ħamrija għammiela li fiha x‑xhieda għall‑Aħbar it‑Tajba ta’ poplu partikolari tikber u tagħti l‑frott.

(Mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed paġna 24-25)

Il-Kelma li twasslet lilna mill-Appostlu Pawlu u li ħalliet il-frott f’għemejjel konkreti ta’ ħniena mill-poplu tagħna, tista’ tinqara wkoll fl-istess pajsaġġ tagħna ffurmat matul is-sekli.

Il-monumenti reliġjużi mxerrdin kull fejn tħares jirrakkuntaw ġrajja ta’ salvazzjoni u jiċċelebraw il-glorja ta’ Alla permezz tal‑ġebel, tal‑arti u tat-teżori nazzjonali. Ħafna mill-wirt reliġjuż tagħna jfakkar it-talb ħerqan tagħna matul iż‑żminijiet lil Marija, Omm Alla, li daħlet għalina biex stajna nġarrbu l‑grazzja ta’ Alla fil-mumenti l-iktar iebsa—mard u mewt, ġuħ u faqar, assedji u gwerer. Ma nistgħux ngħadduhom id-drabi, tul l-istorja twila tagħna, li fihom missirijietna għarfu li Alla biss seta’ jgħinhom fis-siegħa tal-prova, meta il-Kelma u l-Karità, l‑Evanġelizzazzjoni u d‑Djakonija, kienu ż‑żewġ dirgħajn li bnew il‑Knisja tagħna hi u terfagħhom mill‑ġdid lejn is‑sema fit‑tifħir u r‑radd il‑ħajr.

Hu minnu li, illum, Malta mhijiex tbati mill‑ħerba li jġibu l‑għaks estrem, il‑pestilenzi u l‑gwerer. Imma xorta waħda, ruħ in‑nies tagħna hi mħeddla bl‑indifferenza; imħawda minħabba l‑bidliet mgħaġġla fil‑kultura; għajjiena bil‑pass imgħaġġel tal‑istil ta’ ħajja li qegħdin ngħixu; imtaqqla bi tbatija fis‑skiet. Il‑feriti psikoloġiċi tagħna jidher li huma perikolużi daqs il‑ġrieħi fiżiċi “tal‑isptar fil‑kamp wara l‑battalja.” Dawn ukoll jeħtieġu li jiġu mdewwija u mfaxxati b’mod urġenti.

Filwaqt li l‑komunità Nisranija lokali tixxennaq li dduq mill‑ġdid il‑qawwa tal‑laqgħa ma’ Kristu li twellidna mill‑ġdid, hi tfittex li tieħu ħsieb ta’ ruħha mħeddla permezz tal‑Kelma tiegħu u li tirriforma ruħha billi timita l‑imħabba tiegħu li ċekken lilu nnifsu. Għalhekk jeħtieġ li mhux biss naqraw is‑sinjali taż‑żminijiet imma wkoll li niftakru f’dak li aħna msejħin inkunu bħala l‑Poplu wieħed u qaddis ta’ Alla f’din il‑gżira.

B’hekk biss il‑Knisja tista’ tintbagħat mill‑ġdid fir‑realtà soċjo‑politika li qegħdin ngħixu fiha.

(Mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed paġna 23)

Taħt il-ħarsa kollha mħabba ta’ Omm Alla, il-Knisja ta’ Pawlu msejħa tkompli xxandar u taqdi. Il-poplu Malti kien imbierek bil-Kelma li ssalva minn fomm l-Appostlu stess u bl-għixien tagħha fil-qadi ġeneruż u leali. Kapitlu 28 tal-Atti tal-Appostli jixhed għall-ospitalità murija lil Pawlu u l-priġunieri l-oħra u s-suldati li salvaw mill-għarqa. Missirijietna mhux biss kienu fost l‑ewwel li laqgħu l‑Evanġelju, imma wkoll għexuh billi taw kenn lill‑barrani.

U, minkejja l-istorja mqallba tagħna, fittixna li nkomplu din it-tradizzjoni matul is-sekli, b’mod partikolari billi nieħdu ħsieb il-morda u l-feruti li waslu fi gżiritna, liema servizz kien imsaħħaħ mill-Ordni Sovran Militari u Ospitalier ta’ San Ġwann u Ġerusalemm (l-Ordni ta’ Malta).

Illum, għandna l-isfida li nkomplu ngħinu l-immigranti li jissograw ħajjithom fl-ibħra tagħna jew ifittxu ħajja ġdida f’din l-art tagħna. U nkomplu nieħdu ħsieb dawk fostna li huma morda, foqra u dawk kollha li jħossuhom mgħaffġin mill‑ħajja. Fuq kollox, aħna msejħin inpoġġu l‑ħarsien tal‑ħajja umana u d‑dinjità ta’ kull bniedem fiċ‑ċentru tax‑xandir u l-qadi tagħna. Il‑Knisja tagħna tissokta tagħmel il‑frott permezz tal‑għejun spiritwali tal‑Evanġelizzazzjoni u d‑Djakonija.

Fis-seklu li għadda, faru b’abbundanza l-għejun tal-Evanġelizzazzjoni u d-Djakonija hekk kif San Ġorġ Preca rawwem spiritwalità ta’ katekeżi li biha stagħnew il-parroċċi tagħna kif ukoll ġnus oħra. Hekk ukoll, ħafna mit‑tiġdid li sar fil-Knisja lokali wara l-Konċilju nibet bit-talb permezz tal-Kelma fil‑ħafna movimenti ġodda tal‑lajċi. Monsinjur Giuseppe De Piro u oħrajn waqqfu ordnijiet reliġjużi ta’ rġiel u nisa missjunarji biex jiddedikaw ħajjithom għall-qadi tal-aħwa kull fejn jibgħathom l-Ispirtu. Monsinjur Mikiel Azzopardi fetaħ id‑Dar tal‑Providenza li, bil‑ġenerożità tal‑poplu Malti, għadha taqdi lill-ulied l-iktar għeżież tagħna.

Sal‑ġurnata tal‑lum, il-Knisja Maltija, f’kollaborazzjoni mal-Istat Malti, għadha taqdi lil dawk l-iktar fil-bżonn: sew jekk fid-djar tal-anzjani, bil-kura ta’ dawk li waslu fl-aħħar, bit-trobbija ta’ tfal ġejjin minn sitwazzjonijiet diffiċli, kif ukoll bl-għajnuna lin-nies fil-bżonn jew bi problemi ta’ dipendenza, dawk li jsofru minn abbuż domestiku, jew l-immigranti u r-refuġjati li qed jippruvaw jibnu ħajjithom mill‑ġdid.

(Mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed paġni 21-23)

It‑tiġdid tal‑Knisja Maltija jibda bil‑laqgħa tagħna mill‑ġdid ma’ Kristu. L-Evanġelista Luqa jibni r-rakkont ta’ Għemmaws bħala prototip tar-rakkonti tal-laqgħa tad-dixxipli ma’ Kristu Rxoxt. Id-dixxipli, li mxew wara dak il-predikatur itineranti minn Nazaret li fejjaq u għamel l-għeġubijiet—“profeta” li emmnu li kien il-Messija mwiegħed lil Iżrael (Lq 24, 19. 21)—kienu mkissrin, diżillużi u beżgħana wara l‑ħasda tat‑tislib tiegħu bla mistenni. Bħal Pietru, li reġa’ lura għax-xogħol tiegħu wara l-qtil tal-Imgħallem tiegħu (ara Ġw 21, 1–3), huma wkoll telqu minn Ġerusalemm.

Donnhom injoraw ix-xhieda tan-nisa u l-qabar vojt (Lq 24, 22–24). It-tama tagħhom ma kinetx biss li jiġbru l-biċċiet tal‑ħajja tagħhom, imma, iktar probabbli, li jsalvaw ġildhom. Fil‑konvinzjoni tagħhom li l-Mulej kien mejjet, il-komunità nnifisha bdiet titfarrak: kulħadd jaħseb għal rasu; kulħadd fuq xogħlu u kulħadd qabad triqtu. Hu biss fi Kristu li setgħu jkunu ħaġa waħda.

Fi triqthom ’l hemm minn Ġerusalemm, Kristu Rxoxt jiġi jiltaqa’ magħhom u jimxi magħhom it-triq kollha. U, bħalma għamel drabi oħra qabel, fit-triq joqgħod ukoll ifissrilhom dak li l-Iskrittura tgħid fuqu (Lq 24, 27).

Imma huma baqgħu ma għarfuhx. Għajnejhom baqgħu mgħammda; il-fidi tagħhom bierda. Imma kien sempliċiment permezz ta’ ġest ċkejken ta’ tjubija u ospitalità lejn il-barrani (ara Lq 24, 29)—ġest li nifed fl-għeluq tagħhom fuqhom infushom—li l-Mulej seta’ juri ruħu lilhom.

Biex jiftħilna għajnejna, Kristu għandu bżonn biss sinjal imqar ċkejken ta’ rieda li niltaqgħu miegħu.

Imma, hekk kif “infetħulhom għajnejhom u għarfuh,” huma setgħu jifilħu għad-dehra tal-glorja tiegħu għal waqt wieħed biss. “Iżda hu għab minn quddiemhom” (Lq 24, 31). Id-dawl tal-preżenza trasfigurata tiegħu kien wisq biex setgħu jifilħu għalih sakemm jirċievu l-Ispirtu s-Santu bħala ġemgħa fl-aħħar taż‑żminijiet, il‑“Poplu Qaddis ta’ Alla.”

Dik il-laqgħa ma’ Kristu Rxoxt kienet biżżejjed biex minn dixxipli diżorjentati mixjin lejn Għemmaws isiru “dixxipli missjunarji” (Evangelii Gaudium, par. 24, 119-121, 173) u ż‑żerriegħa tal‑ecclesia.

• Dawn id-dixxipli jiksbu l-qawwa biex imorru Ġerusalemm dak il‑ħin stess (ara Lq 24, 33);
• jirċievu l-Ispirtu s-Santu mingħand Kristu stess li jidher lill-grupp kollu miġbur fil-Belt Qaddisa (ara Lq 24, 36);
• rawh jitla’ s-sema (ara Lq 24, 51).
• Bi tweġiba għal dan, bħala l-fdal ta’ Iżrael, huma jmorru fit-tempju jbierku ’l Alla (ara Lq 24, 53).
• B’hekk, kif ifakkarna tajjeb San Luqa permezz tal-profezija ta’ Ġoel, huma jħejju għall-Aħħar Jiem mibdija bit-tiswib tal-Ispirtu s-Santu fuq kull bniedem (Atti 2, 17).

Dawk id-dixxipli li mxew wara Ġesù u li ħassewhom mitlufa u mbeżżgħa quddiem il-mewt tiegħu, issa jsiru l-ewwel “ġisem ta’ Kristu” biex jagħtu xhieda tal-ferħ li ġabet fid-dinja s-salvazzjoni tiegħu. Huma mhux biss ixandru l-Aħbar it-Tajba lill-imsejknin, imma bil-qawwa li tinżel fuqhom huma jfejqu l-morda, jerfgħu lill-mitluqin, jaħfru d-dnubiet u jibnu komunitajiet ta’ ħbieb li fihom “ma hemmx iżjed Lhudi u anqas Grieg, ma hemmx ilsir u anqas ħieles, ma hemmx raġel u anqas mara; għax intom ilkoll ħaġa waħda fi Kristu Ġesù” (Gal 3, 28). Bħalma wegħidhom Ġesù: “Tassew tassew ngħidilkom, min jemmen fija hu wkoll għad jagħmel l-opri li qiegħed nagħmel jien, u akbar minnhom għad jagħmel … jekk titolbuni xi ħaġa f’ismi, jiena nagħmilha” (Ġw 14, 12–14).

Id‑doni tal‑għaġeb tal‑Ispirtu msawba fuq il‑magħżulin—“Lil kull wieħed tingħata r‑rivelazzjoni tal‑Ispirtu għall‑ġid ta’ kulħadd: lil wieħed kliem l‑għerf, mill‑istess Spirtu; lil ieħor il‑kelma tas‑sapjenza mill‑istess Spirtu; lil ieħor il‑fidi mill‑istess Spirtu; lil ieħor id‑don tal‑fejqan mill‑istess Spirtu; lil ieħor is‑setgħa tal‑mirakli; lil ieħor id‑don tal‑profezija; lil ieħor id‑don tal‑għażla tal‑ispirti; lil ieħor diversi ilsna; lil ieħor it‑tifsir tal‑ilsna” (1 Kor 12, 7‑10)—tkebbsu u nfirxu bħal nar jaqbad hekk kif il‑Knisja xterdet mad‑dinja kollha magħrufa dak iż‑żmien … inkluż fi gżiritna.

(Mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed paġni 18-19)

Fl‑Assemblea Djoċesana ta’ Novembru 2018, fejn il‑Knisja lokali rriflettiet fuq ir‑realtà tagħha llum filwaqt li ħarset ukoll lejn dak li ħareġ mid‑Dokumenti tas‑Sinodu Djoċesan tal‑2003, l‑Arċisqof Charles Jude Scicluna ppropona r‑rakkont tad‑Dixxipli ta’ Għemmaws mill‑Evanġelju skont San Luqa biex idawwal proċess ta’ dixxerniment ekkleżjali li jwassal għal riforma pastorali.

Fl‑Assemblea Djoċesana ta’ Novembru 2019, ġie ppreżentat abbozz tal‑proċess—dan il‑metodu ta’ riflessjoni fi tmien stadji—li kull entità fil‑Knisja kienet se tkun mistiedna tipprattika fil‑konkret tar‑realtà tagħha biex tipparteċipa b’mod sħiħ f’dixxerniment komunitarju. Id‑dokument kien il‑frott ta’ diversi laqgħat fix‑xhur ta’ qabel, li taw stampa ċara tar‑realtà spiritwali tal‑Knisja lokali, u allura kien maħsub biex ikun minnu nnifsu duwa u prassi ta’ attitudnijiet li jsaħħu x‑xhieda tal‑Poplu ta’ Alla f’Malta.

Dak li jagħmel il‑proċess tassew ekkleżjali—li jagħmilna lkoll flimkien tassew “Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed”—huwa li lkoll nkunu mmexxija mill‑istess Spirtu li dejjem jagħti l‑Ħajja u ħajja bil‑bosta. Huwa biss fil‑ħajja li jagħti l‑Ispirtu li l‑Knisja tissaffa u titkattar bħala dixxipli missjunarji ta’ Kristu f’pajjiżna. Huwa fl-istess Spirtu li nsibu l-kuraġġ li nimpenjaw ruħna b’mod kreattiv għas-servizz tas-Saltna ta’ Alla.

L‑għażla li l‑Isqfijiet joffru “proċess ta’ tiġdid ekkleżjali” tirrifletti wkoll diversi indikazzjonijiet espressi mill‑Papa Franġisku stess li jisħaq li l‑Knisja għandha tibda proċessi fi spirtu ta’ dixxerniment u djalogu li jwasslu għall‑ħajja ġdida. Għalhekk, fil-ġimgħat li ġejjin ser nippreżentaw siltiet mid-dokument Knisja Waħda, Vjaġġ Wieħed li qed jiggwida r-riflessjoni aħna u nkomplu niktbu l-istorja tal‑Knisja tagħna li bdiet bil‑miġja ta’ missierna San Pawl.

Wara li l-katekumeni jirċievu s-sagramenti tal-inizjazzjoni Nisranija, li l-proċess tagħhom kien deskritt fl-artiklu preċedenti, in-neofiti li għadhom kif tgħammdu (kif issa jissejħu) jidħlu fil-perjodu finali tad-dħul fil-ħajja Nisranija. Dan huwa l-perjodu magħruf bħala il-katekeżi ta’ wara l-magħmudija, jew mistagoġija. Dan it-terminu ġej mill-Grieg u jfisser “li jwassal fil-misteru.” Dan huwa l-aktar xieraq peress li, f’dan il-perjodu, in-neofiti, flimkien mal-komunità, jiġu mgħaddsa f’misteri b’mod aktar sħiħ permezz tal-messaġġ tal-Evanġelju li jkunu tgħallmu u, speċjalment, permezz tal-esperjenza tagħhom tas-sagramenti li għadhom kif irċevew. Wara li saru membri tal-Poplu ta’ Alla u rċevew l-Ispirtu s-Santu, huma issa miftuħa sabiex jirċievu u jgħixu l-profondità tal-esperjenza Nisranija. Għalhekk, il-għan huwa l-profondità aktar sħiħa miksuba permezz tal-esperjenza.

Bħala riżultat, din l-esperjenza żżid l-interazzjoni tan-neofiti mal-bqija tal-komunità. Huwa fatt li din l-esperjenza tiġi milqugħa u mgħixa kemm min-neofiti u kif ukoll mill-komunità. Permezz tagħha n-neofiti, bl-għajnuna tal-parrini tagħhom, għandhom jesperjenzaw merħba sħiħa u ferrieħa fil-komunità u jidħlu f’rabtiet aktar mill-qrib mal-fidili l-oħra. Il-fidili, min-naħa tagħhom, jiġġeddu fil-ħarsa u l-ispirazzjoni tagħhom.

Dan il-perjodu jiġi esperjenzat matul Żmien l-Għid, li jwassal għal Pentekoste, it-twelid tal-Knisja bikrija. Tabilħaqq, l-esperjenza ewlenija hija l-Quddiesa tal-Ħadd. Waqt din il-quddiesa huma jipparteċipaw b’mod sħiħ flimkien mal-kumplament tal-komunità. Huwa ssuġġerit li l-omelija u l-interċessjonijiet ġenerali jqisu l-preżenza partikolari tan-neofiti.

Huwa ssuġġerit ukoll li fl-ewwel anniversarju tal-magħmudija tagħhom, in-neofiti jinġabru flimkien biex jagħtu radd ta’ ħajr u wkoll biex jaqsmu l-esperjenza tagħhom fil-bini tal-komunità.

Riflessjoni:

Mulej, matul dan iż-Żmien tal-Għid, ħallini nkun miftuħ għat-twettiq tiegħek tal-Bxara t-Tajba, ratifikata bil-mewt u l-Qawmien tiegħek. Ħallini nkun miftuħ għalik, Mulej, biex int tkun tista’ titfa’ fuqi d-dawl glorjuż tiegħek f’nofs id-dlam imħabbar mid-dinja.

Mulej, waqt li nitlob għan-neofiti kollha fil-gżejjer Maltin, ħallini napprezza s-sbuħija tal-grazzja tiegħek u s-sagramenti li jrawmuni fil-pellegrinaġġ tiegħi lejn id-destinazzjoni finali.

L-aħħar pass fir-rit tad-Dħul fil-ħajja Nisranija tal-adulti huwa ċ-ċelebrazzjoni tas-sagramenti tal-Magħmudija, tal-Griżma tal-Isqof u tal-Ewkaristija, f’dik l-ordni. Normalment, dawn is-sagramenti jiġu ċċelebrati fil-Vġili tal-Għid fejn, preferibbilment, jippresiedi l-isqof innifsu bħala ċelebrant, għall-inqas għall-inizjazzjoni ta’ dawk li għandhom erbatax-il sena jew aktar. Dan rajnieh iseħħ is-Sibt li għadda fil-Kon-Katidral ta’ San Ġwann.

 “Iċ-ċelebrazzjoni tal-Magħmudija għandha bħala ċ-ċentru u l-qofol tagħha l-ħasil tal-Magħmudija u l-invokazzjoni tat-Trinità Qaddisa.” Is-sagrament tal-Magħmudija jingħata wara numru ta’ riti li għandhom relazzjoni intrinsika mal-ħasil tal-magħmudija. L-ewwel hemm il-barka tal-ilma, (li tirrappreżenta l-ħolqien ta’ Alla), segwita miċ-ċaħda tad-dnub u l-istqarrija tal-fidi mill-magħżulin. F’dan il-waqt, “il-magħżulin jesprimu l-intenzjoni, li waslet sal-maturità matul il-perjodi preċedenti ta’ inizjazzjoni, li jidħlu f’patt ġdid ma’ Kristu.” Dan jiġi segwit mis-sagrament tal-magħmudija. Wara l-magħmudija tagħhom, il-membri l-ġodda tal-Knisja  jiġu mlibbsa l-libsa bajda, li tirrappreżenta d-dinjità li issa rċevew. Il-preżentazzjoni ta’ xemgħa mixgħula tirrifletti l-identità ġdida tagħhom bħala l-ulied id-dawl.

Il-​magħżulin li għadhom kemm tgħammdu jissejħu “neofiti.” Wara l-magħmudija, in-neofiti jirċievu wkoll is-sagrament tal-Griżma tal-Isqof. L-għaqda taż-żewġ sagramenti tal-Magħmudija u tal-Griżma tal-Isqof tfisser “l-għaqda tal-misteru tal-Għid, ir-rabta mill-qrib bejn il-missjoni tal-Iben u l-għoti tal-Ispirtu s-Santu, u r-rabta bejn iż-żewġ sagramenti li permezz tagħhom l-Iben u l-Ispirtu s-Santu  jiġu mal-Missier għal dawk li huma mgħammdin.”

In-neofiti li jkunu għadhom kif ġew ikkonfermati huma mistiedna biex jissieħbu fl-Ewkaristija. Dan huwa l-qofol tal-inizjazzjoni Nisranija tagħhom. Huma għandhom rwol attiv fi ħdan il-komunità  li jista’ jidher immedjatament waqt l-interċessjoni ġenerali u meta jġibu l-offerti tagħhom fuq l-altar. Waqt it-Tqarbin, in-neofiti jirċievu l-ġisem u d-demm ta’ Kristu li huwa l-ikel u x-xorb  tagħhom. In-neofiti jesperjenzaw ukoll, għall-ewwel darba, togħma minn qabel tal-ikla tal-ħajja ta’ dejjem.

Ieqaf u Itlob

O Mulej, nitolbok bierek lil dawk li rċevew s-sagrament tal-Magħmudija, li permezz tiegħu saru membri tal-Knisja tiegħek. Saħħaħhom b’ġisimek u b’demmek, u ssostnihom fil-fidi tagħhom.

O Mulej, waqt li nakkumpanja lil dawn l-imgħammdin ġodda fit-talb f’din l-avventura l-ġdida tagħhom, għinni niftakar li r-relazzjoni tiegħi miegħek hija avventura kontinwa u dinamika. Għinni nafferma l-fidi tiegħi u nitlob għall-grazzja tiegħek sabiex issostnini fil-fidi tiegħi. Nista’ biss inħares b’ammirazzjoni lejn dawn l-imgħammdin ġodda u, fl-istess ħin, inħares ’il ġewwa lejn il-ħajja spiritwali tiegħi. Għax hekk hi s-sbuħija tal-komunità: dawk li għadhom kif tgħammdu jsaħħu l-kumplament tal-komunità, filwaqt li l-komunità ssostni lin-neofiti.

Fl-aħħar riflessjoni tagħna ffukajna fuq il-perjodu tal-pre-katekumenat li jiġi qabel il-perjodu tal-katekumenat wara r-rit tal-aċċettazzjoni fl-ordni tal-katekumeni. F’dan il-perjodu tal-katekumenat, perjodu li jista’ jdum tal-anqas sitt xhur (iżda jista’ jdum numru ta’ snin), il-katekumeni (il-kandidati li għandhom jirċievu s-sagramenti tal-bidu) jingħataw katekeżi aktar intensa li tkun gradwali u ddur madwar is-sena liturġika, sostnuta bit-tħabbira tal-Kelma. Din il-katekeżi ma twassalx biss lill-katekumeni għal familjarità xierqa mal-dommi u l-preċetti iżda, b’mod speċjali, għal sens profond tal-misteru tas-salvazzjoni li jixtiequ jieħdu sehem fih. Kristu Rxoxt kien il-ġrajja fundamentali f’ħajjithom, li wasslet għal esperjenza ta’ riflessjoni fuq din l-esperjenza li, imbagħad, wasslet għat-tħabbira tad-dommi.

Iż-żmien imqatta’ fil-perjodu tal-katekumenat għandu jkun twil biżżejjed sabiex jirrifletti progress u affermazzjoni tal-konverżjoni u l-fidi tal-katekumeni. Matul dan iż-żmien, il-katekumeni għandhom jagħżlu l-parrini li se jippreżentawhom dakinhar tal-elezzjoni. Għal darb’oħra, il-formazzjoni tal-katekumeni għandha tinkludi l-komunità kollha: l-isqof, is-saċerdot, id-djakni, il-katekisti, il-familja u l-fidili.

Jekk il-katekumeni jitqiesu lesti li jirċievu s-sagramenti tad-dħul fil-Ħajja Nisranija, huma jipproċedu biex jipparteċipaw fir-Rit tal-Għażla, imsejjaħ ukoll ir-reġistrazzjoni tal-ismijiet. Normalment dan ir-rit liturġiku jsir fl-Ewwel Ħadd tar-Randan. Sal-mument meta jirċievu s-sagramenti tal-inizjazzjoni waqt il-Velja tal-Għid, il-katekumeni jgħaddu minn perjodu msejjaħ l-illuminazzjoni jew purifikazzjoni. Dan il-perjodu, li jdum l-istaġun kollu tar-Randan, huwa ddedikat għal formazzjoni interjuri aktar profonda, aktar milli formazzjoni kateketika. Għaliex dan il-pass jissejjaħ “Għażla”? L-aċċettazzjoni li tagħmel il-Knisja hija msejsa fuq l-għażla li seħħet minn Alla, li f’ismu taġixxi l-Knisja. Il-pass jissejjaħ ukoll ir-reġistrazzjoni tal-ismijiet għax bħala rahan ta’ fedeltà l-kandidati jniżżlu isimhom fil-ktieb li jelenka lil dawk li ġew magħżula għall-inizjazzjoni.

Matul dan il-perjodu ta’ tidwil u purifikazzjoni, il-katekumeni jgħaddu minn dawk li jissejħu “l-iskrutinji” u eżorċiżmi minuri. Dawn jinstemgħu strambi għalina llum fis-seklu 21, iżda dawn imorru lura għar-riti antiki tal-Knisja tal-bidu, li fittxew li jikxfu dak li hu marbut mad-dnub fil-qlub tal-magħżulin, sabiex jipproteġuhom mill-qawwa tad-dnub u ta’ Satana. It-tliet skrutinji li jiġu ċċelebrati jservu biex jispiraw xewqa għall-purifikazzjoni u l-fidwa minn Kristu. Dawn l-iskrutinji jiġu ċċelebrati matul it-Tielet, ir-Raba’ u l-Ħames Ħadd tar-Randan.

Matul is-Sibt il-Għid, bi tħejjija għas-sagramenti tad-dħul fil-ħajja Nisranija, il-katekumeni huma avżati biex joqogħdu lura milli jipprattikaw l-attivitajiet tas-soltu tagħhom, iqattgħu l-ħin tagħhom fit-talb, u josservaw sawm jekk ikun possibbli.

Talba

Mulej, hekk kif nidħol fil-misteru tal-Ġimgħa Mqaddsa, ħallini nirrifletti fuq il-grazzja mxerrda fuqi għas-salvazzjoni tiegħi. Ħallini napprezza dan il-mument ta’ preparazzjoni; tħejjija għall-affermazzjoni tal-fidi tiegħi, permezz ta’ dawk li qed iħejju biex jirċievu s-sagramenti tad-dħul fil-ħajja Nisranija. Ħallini nkun miftuħ għas-sbuħija tal-imħabba tiegħek għalija.

Mulej, iftaħni għall-Ispirtu tiegħek sabiex inħallih jaħdem fija, fid-dgħufija tiegħi u minkejja din id-dgħufija.

Mulej, għinni ħalli nkun xhieda għal dawk ta’ madwari tal-imħabba kontinwa tiegħek.

Silta mid-diskors tal-Papa Franġisku fis-Santwarju ta’ Pinu, 2 ta’ April 2022

Is-siegħa ta’ Ġesù—li fl-Evanġelju ta’ Ġwanni hija s-siegħa tal-mewt fuq is-salib—ma tfissirx it-tmiem tal-istorja, imma timmarka l-bidu ta’ ħajja ġdida. Ħdejn is-salib, fil-fatt, nikkontemplaw l-imħabba ħanina ta’ Kristu, li jiftaħ beraħ dirgħajh għalina u, bil-mewt tiegħu, jiftħilna qalbna għall-ferħ tal-ħajja ta’ dejjem. Mis-siegħa tat-tmiem tinfetaħ ħajja ġdida; minn dik is-siegħa tal-mewt tibda siegħa oħra mimlija ħajja: dan huwa ż-żmien tal-Knisja li titwieled. Minn dik iċ-ċellola tal-bidu l-Mulej jiġma’ poplu, li jibqa’ jimxi fit-toroq iebsa tal-istorja, biex iġib fil-qalb il-faraġ tal-Ispirtu, li bih hu jixxotta d-dmugħ tal-umanità.

Kif diġà rajna, il-programm tat-tisħib tal-Adulti fil-Ħajja Nisranija huwa magħmul minn erba’ perjodi ewlenin. L-ewwel perjodu ta’ huwa dak ta’ tfittxija, jew pre-katekumenat. Hija opportunità għall-bidu tal-fidi. Dak li qed ifittex jingħata l-opportunità li jibda jesplora ħafna aspetti differenti tal-fidi Kattolika filwaqt li jiġi introdott għall-Evanġelju, l-Aħbar it-Tajba ta’ Ġesù Kristu. Dan il-perjodu huwa l-perjodu ta’ evanġelizzazzjoni. Il-perjodu kollu tal-prekatekumenat huwa ddedikat għal din l-evanġelizzazzjoni, sabiex tittrawwem rieda ġenwina li  wieħed jimxi wara Kristu u jfittex il-magħmudija.

Dan il-perjodu ta’ formazzjoni bikrija jwassal għar-Rit ta’ Aċċettazzjoni. Il-perjodu tal-pre-katekumenat idum skont il-vjaġġ fil-fidi u l-konverżjoni fl-individwi. Barra minn hekk, it-trawwim tal-ewwel tqanqil u l-maturazzjoni tal-fidi huwa l-kompitu tal-komunità kollha li takkumpanja lill-kandidat tul il-proċess tal-pre-katekumenat u matul il-perjodu tal-katekumenat. Għalhekk, is-saċerdot, id-djaknu, il-katekista u lajċi oħra jistgħu jgħinu lil min jistaqsi billi jittrasmettu spjegazzjoni xierqa tal-Evanġelju.

Il-vjaġġ li jsegwi l-ħtieġa partikolari ta’ min jistaqsi sakemm ikunu lesti għal kollox biex jidħlu fil-fażi tal-katekumenat huwa mmarkat mir-Rit tal-Aċċettazzjoni, li jħabbar il-perjodu tal-katekumenat. Fiex jikkonsisti dan ir-rit? Fl-att li jingħaqdu pubblikament għall-ewwel darba, il-kandidati li jkunu temmew il-perjodu tal-pre-katekumenat jiddikjaraw l-intenzjoni tagħhom lill-Knisja u, min-naħa tagħha, il-Knisja, b’fedeltà lejn il-missjoni appostolika tagħha, taċċettahom bħala persuni li għandhom l-intenzjoni biex isiru il-membri tagħha.

Ir-rit jikkonsisti fir-riċeviment tal-kandidati, iċ-ċelebrazzjoni tal-kelma ta’ Alla.  Il-kandidati, imbagħad, joħorġu wara l-liturġija tal-kelma. Dan jista’ jiġi segwit b’ċelebrazzjoni tal-Ewkaristija. Wara ċ-ċelebrazzjoni tar-rit tal-aċċettazzjoni, l-ismijiet tal-katekumeni jiġu miktuba fir-reġistru tal-katekumeni, flimkien mal-ismijiet tal-parrini, flimkien mal-ministru u d-data u l-post taċ-ċelebrazzjoni.

Il-kandidat jiġi mmarkat bis-sinjal tas-salib. Il-kliem tal-istedina huwa sinifikanti: “Ejjew issa mal-parrini tagħkom biex tirċievu s-sinjal tal-mod ġdid ta’ ħajja tagħkom bħala katekumeni.” Dan jirrifletti dak li l-katekumeni jistgħu jistennew “meta jiddaħħlu fil-misteru ta’ Kristu, mewt kontinwa għal ħajja ta’ qabel  u qawmien għal ħajja ġdida f’Ġesù.” Minn issa ’l quddiem, dawk li jsaqsu jissejħu katekumeni. “Huma milqugħa mill-komunità li issa ssejjaħhom tagħha.”

Għażiż Mulej,

Agħtini l-grazzja li nkun fost il-fidili biex nilqa’ lil dawk li qegħdin ifittxu l-fidi, ma’ dawk li għandhom l-għatx għal-laqgħa miegħek.

Agħtini l-grazzja li nsir mezz biex niffaċilita dik il-laqgħa miegħek, o Mulej.

Ir-Rit tad-Dħul tal-Adulti fil-Ħajja Nisranija, magħruf ukoll bħala Ordo Initiationis Christianae Adultorum, ġie żviluppat mill-Knisja Kattolika Rumana sabiex jakkumpanja permezz tal-katekumenat  lill-adulti li jixtiequ jissieħbu fil-fidi Kattolika Rumana.  Ippubblikat fl-1972, dan il-programm jinvolvi numru ta’ riti li jwasslu għas-sagramenti ta’ inizjazzjoni (magħmudija, Griżma tal-Isqof u Ewkaristija), akkumpanjati minn formazzjoni fil-fidi.  Dan il-programm hu bbażat fuq il-katekumenat antik fil-Knisja bikrija, filwaqt li fl-istess ħin hu adattat għall-kuntest kontemporanju.

Il-programm, bl-Ingliż magħruf ukoll fil-qosor bħala RCIA, huwa proċess gradwali f’erba’ stadji li jakkumpanja lill-kandidat matul il-perjodu li jista’ jtul anke numru ta’ snin. Dak li huwa tassew importanti dwar il-programm huwa li jkun imfassal għall-individwu sabiex jirċievi l-formazzjoni xierqa fir-rigward tal-istadju tiegħu. Fuq kollox, huwa wkoll programm li mhux limitat għall-kandidat biss iżda jinvolvi lill-persuni li jakkumpanjawhom fil-formazzjoni spiritwali tagħhom, inklużi l-parrini.

Fil-każ ta’ dawk mhux mgħammdin, il-vjaġġ tal-programm jikkonsisti f’erba’ stadji formattivi ewlenin. L-ewwel stadju huwa dak tal-pre-katekumenat, il-perjodu ta’ tfittxija, fejn il-kandidat prospettiv ifittex li jkun jaf aktar dwar il-fidi. Dan jiġi segwit mir-rit tad-dħul fl-ordni tal-katekumeni. Il-perjodu tal-katekumenat huwa kkaratterizzat minn perjodu ta’ formazzjoni intensa fid-diversi aspetti tal-fidi. Fl-Ewwel Ħadd tar-Randan isir ir-Rit tal-Elezzjoni, li jwassal għal perjodu ta’ purifikazzjoni u tisfija. Matul iż-żmien tar-Randan, jiġu ċċelebrati numru ta’ riti oħra bħala tħejjija għas-sagramenti tal-inizjazzjoni li normalment jiġu ċċelebrati fil-Velja tal-Għid. Dan isegwi l-aħħar stadju, imsejjaħ il-perjodu mistagoġiku, li hu vjaġġ ta’ fidi fi ħdan il-komunità sabiex in-Nisrani ġdid jikber u jiffjorixxi fil-fidi.

Matul dan l-istaġun tar-Randan, se nkunu qed niffukaw u nirriflettu fuq kull wieħed mill-erba’ perjodi tal-RCIA, flimkien mas-sinifikat tar-riti involuti. L-għarfien tas-sinifikat tar-riti jservi biex jenfasizza l-importanza li wieħed jifhem il-bidu tal-fidi Kattolika bħala vjaġġ li ma jiqafx meta wieħed jibda fil-fidi Kattolika Rumana, iżda jkompli flimkien mal-komunità. Barra minn hekk, jgħinna, anke bħala Nsara, napprezzaw ir-rikkezza u s-sinifikat tal-liturġija fil-mixja tagħna bħala Nsara.

Fid-dinja li qegħdin ngħixu fiha, inħossu tensjoni bejn il-globalizzazzjoni u dak li hu lokali. Dak li hu globali għandu r-riskju li jitlifna, filwaqt li dak lokali għandu ħabta jagħlaqna fil-medjokrità li ġġib magħha l-ħajja ta’ kuljum u f’ħarsien ta’ tradizzjonijiet bħala għan fih innifsu. Fl-istess ħin, huwa l-kolali, il-konkret, li jżommilna saqajna mal-art.

F’Evangelii Gaudium, il-Papa Franġisku jipproponi prinċipju li l-kollox hu wisq iktar mill-parti. L-iskop mhuwiex li jinjora l-partijiet iżgħar u lanqas li naslu għal ġabra tal-partijiet flimkien, imma:

Jeħtieġ dejjem inwessgħu ħarsitna biex nagħrfu ġid wisq akbar li jkun ta’ benefiċċju għalina lkoll.  Imma dan jeħtieġ nagħmluh bla ma naħarbu, bla ma ninqatgħu mill-għeruq tagħna.  Hemm bżonn inniżżlu għeruqna sew fl-art fertili u fl-istorja tal-post fejn ngħixu, li hu don ta’ Alla.  Għandna naħdmu fiċ-ċokon, f’dak li hu qrib tagħna, imma dejjem bi prospettiva wisq usa’. 

Evangelii Gaudium, Par. 235

Jidher biċ-ċar li dan mhuwiex il-mudell ta’ globalizzazzjoni li tippromwovi l-kultura ta’ żmienna u li kważi kważi xxejjen lill-bniedem. Fil-fatt jitkellem dwar dawk il-persuni li jagħmlu l-għażla li jgħożżu dak li hu partikulari tagħhom u ma jaħbux l-identità tagħhom imma fl-istess waqt jintegraw ruħhom b’mod tajjeb fil-komunità bi qliegħ kbir kemm għalihom u kemm għall-komunità.

Għal dan il-għan, flok dak tal-globu, il-Papa jipproponi l-mudell tal-priżma “li tirrifletti l-għaqda flimkien tal-partijiet kollha li fiha jżommu xorta l-oriġinalità tagħhom.” U dan għaliex:

Kemm l-azzjoni pastorali u kemm dik politika jfittxu li f’din il-priżma jiġbru l-aħjar ta’ kull wieħed u waħda.  Hemm fiha l-foqra, bil-kultura tagħhom, il-proġetti tagħhom u l-pontenzjalitajiet tagħhom.  Saħansitra l-persuni li jistgħu jiġu kkritikati għall-iżbalji tagħhom għandhom xi ħaġa x’jagħtu li m’għandhiex tintilef.  Hi l-għaqda bejn il-popli, li, fl-ordni universali, iżommu l-karatteristiċi partikulari tagħhom; hi t-totalità tal-persuni f’soċjetà li tfittex ġid komuni li tassew jiġbor fih lil kulħadd f’ġisem wieħed.

Evangelii Gaudium, Par 236

 Ieqaf u aħseb

• Inħares lejn il-komunità minn din il-perspettiva tal-Evanġelju li hu ħmira li ttella’ l-għaġna kollha u belt li tiddi fuq l-għoli tal-muntanja u ddawwal il-ġnus kollha?
• Hemm fija l-għatx li, filwaqt li ma niċħadtx dak li hu tal-Evanġelju, infittex li mhux neħel miegħi nnifsi imma naħdem sabiex kulħadd tassew ikun jista’ jinġabar madwar il-mejda tas-Saltna?

Spiss insibu ruħna maqbudin f’kunflitt bejn l-ideat u r-realtà. Il-kunflitt iqum għax xi kultant dawn ikunu tant distanti minn xulxin. Ir-realtà hi dik li hi, filwaqt li l-ideat jiġu elaborati, xi kultant f’distakk mar-realtà jew saħansitra biex jaħbu r-realtà kif inhi. Iżda, f’Evangelii Gaudium, il-Papa Franġisku jinsisti li r-realtà hi ogħla mill-idea. F’liema sens? Ir-realtà hija oġġettiva, hi li hi. “L-idea … qiegħda hemm biex tgħinna nsibu, nifhmu u nagħtu direzzjoni lir-realtà.  L-idea maqtugħa mir-realtà tiftaħ it-triq għal idealiżmi u nominaliżmi li ma jħallux effett, li forsi jaslu biex jikklassifikaw jew jiddefenixxu, imma ma jinvolvux b’mod ħaj” (Par. 232). Mhux biżżejjed li l-ideat ikunu loġiċi u ċari imma jeħtieġ li jkollhom l-għeruq tagħhom fir-realtà.

Dan il-kriterju hu marbut mal-Inkarnazzjoni tal-Verb ta’ Alla. Fil-fatt l-awtur tal-Ewwel Ittra ta’ San Ġwann lill-komunità tiegħu jwissihom hekk: “L-ispirtu ta’ Alla tagħrfuh b’dan: kull spirtu, li jistqarr li Ġesù Kristu sar bniedem, hu minn Alla” (1 Ġw 4, 2). Dan ifisser li:

Il-kriterju tar-realtà, ta’ Kelma li diġà tlaħħmet u li dejjem tfittex li titlaħħam, hu essenzjali għall-evanġelizzazzjoni.  Minn naħa, iwassalna biex nagħtu valur lill-istorja tal-Knisja bħala storja ta’ salvazzjoni, biex infakkru l-qaddisin tagħna li inkulturaw l-Evanġelju fil-ħajja tal-ġnus tagħna, biex nagħrfu kemm hi għanja t-tradizzjoni bimillenarja tal-Knisja, bla ma nippretendu li għandna nelaboraw xi forma ta’ ħsieb maqtugħ minn dan it-teżor, bħallikieku ridna nivvintaw mill-ġdid l-Evanġelju aħna.  Min-naħa l-oħra, dan il-kriterju jwassalna biex inpoġġu fil-prattika l-Kelma, biex inwettqu opri ta’ ġustizzja u karità fejn din il-Kelma tista’ tħalli l-frott.  Jekk ma npoġġuhiex fil-prattika, jekk il-Kelma ma nwassluhiex għar-realtà, inkunu nibnu fuq ir-ramel, nibqgħu mwaħħlin fl-idea pura u nispiċċaw naqgħu f’intimiżmi u njostiċiżmi li ma jħallux frott, li jġibu d-dinamiżmu tagħha sterili.

Evangelii Gaudium, Par. 233

 Ieqaf u aħseb

• Naqbad lili nnifsi neħel mal-ideat tiegħi li huma maqtugħin mir-realtà?
• Inħares lejn ir-realtà b’mod oġġettiv qabel ma nara x’direzzjoni nixtieq nagħtiha skont il-Kelma ta’ Alla?

Il-kunflitti huma parti mill-ħajja. Iżda hemm modi differenti kif nistgħu nġibu ruħna. Nistgħu nippruvaw ninjorawh u nibqgħu għaddejjin daqslikieku mhu jiġri xejn. Nistgħu nagħżlu li nidħlulu bir-ras biċ-ċans li niqgħu maqbudin fih u ninħakmu mid-delużjoni. Imma nistgħu wkoll nagħżlu li nħarsu lejn u nsejħulu b’ismu u nfittxu modi kif dan il-kunflitt jissewwa. Hawnhekk, il-Papa Franġisku f’Evangelii Gaudium jipproponi t-tieni prinċipju soċjali: l-għaqda tirbaħ fuq il-kunflitt. 

B’dan il-mod, tinħoloq il-possibbiltà li tixxettel komunjoni fid-differenzi, li jħabirku għaliha biss dawk il-persuni nobbli li għandhom il-kuraġġ imorru lil hemm mill-qoxra tal-kunflitti u jqisu lill-oħrajn bid-dinjità l-iżjed profonda tagħhom … Is-solidarjetà, jekk nifhmuha fit-tifsira l-iżjed profonda tagħha li tisfidana, hekk issir stil ta’ kif tinbena l-istorja, ambjent ħaj fejn il-kunflitti, it-tensjonijiet u l-opposti jistgħu jaslu għal għaqda ta’ bosta forom li ġġib ħajja ġdida. 

Evangelii Gaudium, Par. 228

Dan ma jfissirx li nfittxu li ngħaqqdu u nħalltu flimkien kulturi jew twemmin u lanqas li parti tassorbi lill-oħra, imma li flimkien insibu triq ’il quddiem minkejja li ċerti elementi huma f’kuntrast ma’ xulxin. Dan il-kriterju joħroġ mill-paradoss tal-persuna ta’ Kristu stess li fih innifsu ġabar fih dak li hu tas-sema u dak li hu tal-art, l-umanità u d-divinità, iż-żmien u l-eternità. Ukoll, Kristu li wara l-qawmien isellem lid-dixxipli bit-tislima tal-paċi.

Imma jekk ninżlu fil-fond ta’ dawn it-testi Bibliċi, niskopru li l-ewwel post li fih aħna msejħin naslu għal din il-paċi minkejja d-differenzi hu l-ġewwieni tagħna nfusna, il-ħajja tagħna, dejjem mhedda mit-tifrik u l-qsim.  Bi qlubna maqsuma f’elf biċċa jkun diffiċli nibnu paċi soċjali li tkun awtentika.

Evangelii Gaudium, Par. 229

Ieqaf u aħseb

• Kif naħdem għall-paċi anke fi ħdan il-komunità? Sempliċiment b’negozjati jew mill-konvinzjoni li l-Ispirtu jrid inissel l-għaqda fostna minkejja d-differenzi?
• Inħalli d-diversità ma tibqax ostaklu imma tidħol fi proċess ta’ rikonċiljazzjoni?

F’Evangelii Gaudium, il-Papa Franġisku jelenka erba’ prinċipji ma’ tensjonijiet li nsibu fis-soċjetà u li joħorġu mit-tagħlim soċjali tal-Knisja. L-ewwel tensjoni li jsemmi l-Papa hija dik bejn il-mumenti individwali maqtugħin għalihom u s-sens sħiħ taż-żmien:

Bejn dak li hu sħiħ u dak li hu limitat hemm tensjoni li tiġbed lejn żewġ naħat opposti.  Is-sens tas-sħiħ jipprovoka x-xewqa li jkollna kollox, waqt li l-limitu hu l-ħajt li nsibu quddiemna.  Iż-“żmien”, jekk inqisuh f’sens wiesa’, iħares lejn dak li hu sħiħ bħala espressjoni tax-xefaq li jinfetaħ quddiemna, waqt li kull mument waħdu hu espressjoni tal-limitu li ngħixu fi spazju magħluq.  Iċ-ċittadini jgħixu f’tensjoni bejn ir-rabta flimkien tal-mument u d-dawl taż-żmien, tax-xefaq iktar kbir, tal-utopja li tiftaħna għall-futur bħala kawża finali li tiġbed lejha.

Evangelii Gaudium, Par. 222

Minn dan joħroġ l-ewwel prinċipju li ż-żmien hu aqwa mill-ispazju:

Jekk nagħtu prijorità lill-ispazju nispiċċaw niġġennu biex insolvu kollox fil-mument ta’ issa, biex nippruvaw nippossiedu l-ispazji kollha tal-poter u tal-affermazzjoni tagħna nfusna.  Ifisser nipparalizzaw il-proċessi u nippretendu li nistgħu nwaqqfuhom.  Nagħtu prijorità liż-żmien ifisser li naraw li nagħtu bidu għal proċessi iżjed milli nippossiedu spazji. 

Evangelii Gaudium, Par. 223

Ieqaf u aħseb

• Fl-impenn tiegħek, tfittex li tagħti l-ħajja lil proċessi li jibnu, iktar milli li tikseb riżultati immedjati u ta’ malajr imma li ma jibnux fit-tul?
• “Il-parrabbola tal-qamħ u tas-sikrana (ara Mt 13:24-30) tiddeskrivi aspett importanti tal-evanġelizzazzjoni, jiġifieri dak li nuru kif l-għadu jista’ jokkupa l-ispazju tas-Saltna u jikkawża ħsara bis-sikrana, imma hu mirbuħ mit-tjieba tal-qamħ li tidher maż-żmien” (Par. 225). Għandek din il-fiduċja fl-impenn tiegħek għall-evanġelizzazzjoni?

Fi tmiem il-quddiesa, is-saċerdot idur lejn il-ġemgħa u jgħid, “Morru fil-paċi ta’ Kristu,” u l-ġemgħa miġbura twieġeb, “Irroddu ħajr lil Alla.” Forsi nistgħu nqisuha bħala sempliċi tislima tal-aħħar—“Il-quddiesa spiċċat. Tistgħu tmorru.” Imma fit-tradizzjoni liturġika tal-Punent hija proprju din it-tislima li tagħti identità liċ-ċelebrazzjoni kollha. Hu minn din l-aħħar tislima tas-saċerdot—bil-Latin Ite missa est—li l-quddiesa tieħu isimha (missa, ara KKK, par. 1332). Din il-parti ċkejkna tal-quddiesa għandha tifsira ferm qawwija u sservi ta’ fus jew ċappetta li fuqha ddur il-ħajja nisranija. Permezz ta’ dan il-kliem-kmand, f’isem Kristu aħna niġu mibgħuta (missio) ’l barra b’missjoni.

Il-liturġija mhijiex magħluqa fiha nnifisha imma proprju tiftaħna għar-realtà sabiex hemmhekk ngħixu dak li esperjenzajna b’qawwa. Il-laqgħa mal-Mulej fit-talb, fil-Kelma tiegħu u fl-Ewkaristija twassalna biex noħorġu u nfittxuh sabiex niltaqgħu miegħu fl-uċuħ ta’ ħutna u fiċ-ċirkostanzi konkreti. Hemmhekk jeħtieġ li nwasslu l-aħbar it-tajba tal-ħelsien ta’ Kristu. Hemmhekk jeħtieġ li naqsmu l-ħajja tagħna u ningħataw bħala ikel lil ħutna. Mil-laqgħa mar-realtà jeħtieġ li nerġgħu lura għat-talb sabiex irroddu ħajr u ninterċedu.

Għaldaqstant, minn ħmistax ilu ’l hawn sar tibdil fis-sit beHOLD.mt sabiex ġiet introdotta din il-paġna ġdida bl-isem Oħroġ u itlob ser tkun iktar iffukata fuq id-dimensjoni mgħixa tal-liturġija. Dimensjoni li hija mdawla mill-kontemplazzjoni tal-misteru ċċelebrat u fl-istess waqt tħalli r-realtà tforni l-‘materjal’ għal din l-istess kontemplazzjoni—kontemplazzjoni fl-azzjoni.

F’din il-paġna ser jidhru artikli marbutin ma’ mumenti tas-sena li mhumiex direttament ta’ natura liturġika jew suġġetti relatati mat-tagħlim u l-mixja tal-Knisja. Flimkien mal-Lectio Divina, l-akkumpanjament fit-talb u l-artikli l-oħrajn ta’ formazzjoni, din il-paġna għandha sservi ta’ għajnuna konkreta għall-għixien tal-missjoni nisranija ta’ kull wieħed u waħda minna

Għadna kif iċċelebrajna l-ġimgħa ta’ talb għall-Għaqda tal-Insara, li tibda bejn it-18 u l-25 ta’ Jannar. Matul din il-​ġimgħa, l-​Insara madwar id-​dinja jipparteċipaw f’ottava taʼ talb għall-​għaqda Nisranija, fid-​dawl tat-​talba taʼ Ġesù waqt l-​aħħar ċena, “biex ilkoll ikunu ħaġa waħda” (Ġw 17, 21).

Madankollu, l-impenn għall-għaqda fost l-Insara mhuwiex ristrett għal ġimgħa fis-sena. Dan il-​moviment lejn l-​għaqda fost l-Insara jissejjaħ ukoll “moviment ekumeniku,” mill-​Grieg “oikumene” li tirreferi għad-​“dinja abitata kollha.” Għalhekk, il-Moviment Ekumeniku huwa l-moviment lejn l-għaqda bejn id-diversi knejjes u tradizzjonijiet ekkleżjali.

Il-Moviment Ekumeniku beda b’riżultat tal-Konferenza Missjunarja Dinjija ta’ Edinburgu fl-1910. Il-missjunarji ġejjin mill-irkejjen l-iktar imbiegħda tad-dinja kienu qed jixhdu l-iskandlu tal-knejjes u t-tradizzjonijiet maqsuma u d-diffikultà li dan ħoloq biex jippritkaw il-verità essenzjali tal-Evanġelju.

Minn dak iż-żmien, u bl-involviment tal-Knisja Kattolika f’dan il-moviment wara l-Konċilju Vatikan II, l-ekumeniżmu sar triq indispensabbli fil-mixja ta’ kull Nisrani. Kif jgħid San Ġwanni Pawlu II fl-enċiklika tiegħu Ut unum sint (Ha jkunu lkoll ħaġa waħda): “Din l-għaqda, li l-Mulej ta lill-Knisja tiegħu u li fiha jixtieq iħaddan lill-bnedmin kollha, mhix xi ħaġa miżjuda, imma hija fil-qalba stess tal-missjoni ta’ Kristu” (par. 9).

Il-Moviment Ekumeniku jikxef il-fraġilità u d-dgħufija tal-bnedmin bħala parti mill-Knisja pellegrina fil-mixja tagħha lejn il-glorja. Huwa fatt li l-ġrajjiet tal-istorja li kkawżaw il-firda xorta jistgħu jagħmlu ħsara. Għalhekk hekk kif iterrqu flimkien, id-diversi knejjes u tradizzjonijiet iridu jħarsu lejn dik l-istorja b’mod onest sabiex jipproġettaw sens ta’ fiduċja lejn il-futur.

Tradizzjonijiet Insara differenti għandhom ħafna x’joffru lil xulxin. Tabilħaqq,

mill-ġid jew mill-elementi li minnhom, meħudin ilkoll flimkien, il-Knisja nnifisha tinbena u tiegħu l-għajxien tagħha, xi wħud, anzi ħafna minnhom u xi wħud mill-ogħla fosthom, jistgħu jinstabu barra mill-limiti viżibbli tal-Knisja kattolika: il-Kelma ta’ Alla miktuba, il-ħajja tal-grazzja, il-fidi, it-tama u l-karità u doni interni oħra tal-Ispirtu s-Santu u elementi viżibbli oħra.

Unitatis Redintegratio, par. 3

L-ekumeniżmu ma jfissirx konverżjoni għal Knisja jew tradizzjoni oħra. Lanqas mhu biss dwar is-soluzzjoni tad-differenzi dottrinali. Filwaqt li ħarġu ħafna djalogi bilaterali, b’livelli differenti ta’ suċċess, huwa fatt li l-ekumeniżmu jikkonċerna lil kull Nisrani. Filwaqt li hemm differenzi dottrinali, madankollu, l-ekumeniżmu jibda mill-għeruq, mill-qalb ta’ kull min jemmen. Jeħtieġ li nkunu kontinwament mibdula hekk kif il-ħarsa tagħna tiffoka fuq Kristu glorjuż, sabiex fl-umiltà negħlbu kull biża’ fil-laqgħa ma’ Insara differenti. Id-differenza m’għandhiex tbeżżagħna imma għandha titqies bħala opportunità biex nitgħallmu mill-ieħor u nsiru nsara aħjar u iktar sħaħ.

Mulej, ħallini nħares lejn ir-responsabbiltà tiegħi fil-mod kif weġġajt lil sħabi l-Insara b’modi differenti. Ħallini, bl-umiltà, naċċetta d-dgħufija tiegħi u nkun miftuħ għall-imħabba kontinwa tiegħek, hekk kif naħdem biex inħobb lill-proxxmu tiegħi, hu min hu.

Mulej, nirringrazzjak tal-opportunità li tajtni biex nitgħallem mill-oħrajn. Ħa niftakar, fl-umiltà, li għandi bżonn nitgħallem ħafna mill-oħrajn biex nifhem aħjar. Agħmel li ma nibżax mid-differenzi waqt li nkun xhieda tal-imħabba tiegħek u sod fit-twemmin tiegħi.

Mulej, għinni niftakar li jien strumentali biex inġib il-paċi u nibni l-pontijiet. Żommni fil-grazzja tiegħek sabiex ngħix aħjar l-impenn għall-għaqda nisranija fil-ħajja tiegħi ta’ kuljum.

Il-Malti għandu espressjonijiet ferm sbieħ li jgħaqqdu r-relazzjonijiet ta’ bejnietna mal-kelma. Meta tnejn jibdew jinnamraw, ngħidu: “Ara dak, qed ikellem waħda.” Meta tnejn ikollhom xi tilwima bejniethom, ngħidu: “Ara dawk, bħalissa mhumiex jitkellmu.” Dan ifisser li fejn hemm djalogu hemm ukoll relazzjoni.

Alla, sa mill-bidu tal-ħolqien, kien il-gost tiegħu “jitlajja fil-ġnien għaż-żiffa tal-jum” u jfittex il-bniedem biex ikellmu (Ġen 3, 8). Id-dnub waqqaf ħesrem id-djalogu bejn Alla u l-bniedem. Il-bniedem siket u staħba, iżda Alla, fl-imħabba bla tarf tiegħu, ħejja pjan biex jikser is-skiet u jilħaq il-bniedem permezz tal-Kelma tiegħu.

Peress li Alla huwa Alla ta’ relazzjoni u imħabba, ried jibqa’ jitkellem magħna l-ħin kollu. It-traġedja tad-dnub ma żammitux u ma waqqfitux milli jitkellem.

Fil-Kotba Mqaddsa l-Missier li hu fis-smewwiet jiltaqa’ b’imħabba kbira ma’ wliedu u jidħol f’konverżazzjoni magħhom … L-Iskrittura Mqaddsa hija l-kelma ta’ Alla inkwantu miktuba bl-ispirazzjoni tal-Ispirtu ta’ Alla.

Dei Verbum, par. 21; 9

Il-Kelma ta’ Alla tant hija qawwija li, meta titlissen, isseħħ. Narawha fil-ħolqien, kull darba li Alla tkellem, ħoloq. Dak li Alla xtaq, seħħ u fil-milja tiegħu tlaħħam fi Kristu. “Alla fl-imgħoddi kellem lil missirijietna ħafna drabi u b’ħafna manjieri permezz tal-profeti.  Issa f’dan l-aħħar żmien, huwa kellimna permezz ta’ Ibnu” (Lhud 1, 1-2).  Mhux ta’ b’xejn li fl-Evanġelju skont San Ġwann, minflok in-narrattiva tal-twelid ta’ Ġesù, insibu in-narrattiva tal-Kelma (il-Verb jew Logos) fil-persuna ta’ Kristu.

San Ġorġ Preca poġġa timbru speċjali fuq kliem imlissna min Ġesù: ‘Leħen il-Maħbub’. Kien irawwem lit-tfal biex il-Kelma t’Alla jinnamraw magħha. Għaliex? “Għax Alla hekk ħabb lid-dinja li ta lil Ibnu l-waħdieni, biex kull min jemmen fih ma jintilifx, iżda jkollu l-ħajja ta’ dejjem” (Ġw 3, 16). Biex dan iseħħ hemm bżonn li issa nitkellmu aħna li għalina ġie Kristu. Kif? Billi l-ħajja tagħna tkun tweġiba xierqa għal din il-Kelma bl-għemil tagħna.

Alla ma jridx jitkellem waħdu. Irid jiddjaloga magħna. Alla qiegħed jistenna min-naħa tagħna li nikkommettu ħajjitna biex tkun tweġiba fidila fil-mod ta’ kif inġibu ruħna u kif nitkellmu. F’dan it-Tielet Ħadd Matul is-Sena fejn qegħdin niċċelebraw il-Kelma t’Alla, ejjew inġeddu din l-imħabba lejn il-Maħbub billi nqattgħu aktar ħin mal-Iskrittura Mqaddsa għaliex permezz tagħha biss nistgħu nitqaddsu u nsiru nixbhu lil Kristu. M’hemmx tweġiba aktar xierqa għal dan il-jum speċjali milli nikkontemplaw din il-Kelma li għandha l-qawwa li tbiddlilna ħajjitna ħalli nkunu aħna stess l-għaxqa tal-Maħbub!